Το 2011 μας άφησε με μια πικρή γεύση. Η χρονιά πέρασε σαν αέρας, σχεδόν δεν το καταλάβαμε, αλλά ήταν πυκνός σε γεγονότα. Η οικονομική κρίση όχι μόνο δεν απομακρύνθηκε, αντίθετα φτάσαμε αρκετές στιγμές στο μη παραπέρα.

Αυτό ισχύει για την Ελλάδα, την Ευρωζώνη και φυσικά την Κύπρο. Το 2011 ήταν η χρονιά που η Κυπριακή Δημοκρατία πρακτικά αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές και αν δεν είχε ληφθεί το δάνειο από τη Ρωσία αυτές τις ώρες θα μιλούσαμε για τα επώδυνα μέτρα που ελήφθησαν εξαιτίας της υπαγωγής της Κύπρου σε πρόγραμμα στήριξης, δηλαδή στο μνημόνιο.

Η ιστορία, ευτυχώς, δεν γράφεται με “αν” οπότε πρέπει να σκεφτούμε με γεγονότα. Κάνοντας μιας προβολή προς τα εμπρός όσα μας κληροδοτεί το 2011 θα λέγαμε ότι το 2012 δεν θα είναι μια εύκολη χρονιά. Το αντίθετο μάλιστα.

Η νέα ημερομηνία ορόσημο που προβάλει είναι η 20^η Μαρτίου.

Τι θα γίνει τότε;

Η Ελλάδα πρέπει να αποπληρώσει εξωτερικό χρέος ύψους 14,5 δις. ευρώ. Αν δεν έχει τα χρήματα (και δυστυχώς δεν μπορεί να αποκλειστεί το σενάριο μη υπογραφής της νέας δανειακής σύμβασης όπως προβλέπει η απόφαση της 26^ης Οκτωβρίου) θα ενεργοποιηθούν μια σειρά από γεγονότα που θα αλλάξουν τη φυσιογνωμία της ευρωζώνης: πρώτον μια χώρα της ευρωζώνης μπορεί να πτωχεύσει, δεύτερον μια χώρα της ευρωζώνης μπορεί να αποχωρήσει από το ευρώ, τρίτον τα κρατικά ομόλογα δεν είναι μια επένδυση μηδενικού ρίσκου. Ουδείς γνωρίζει πως θα αντιδράσουν οι αγορές και για να είμαστε σοβαροί κανείς δεν θέλει να μάθει! Μια λογική αντίδραση θα ήταν να σταματήσει η αγορά κρατικών χρεογράφων μέχρι να μπει τάξη στο χάος. Στο μεταξύ οι τράπεζες φοβούμενες μια επιδείνωση της κατάστασης θα σταματήσουν το διατραπεζικό δανεισμό, ενώ θα σταματήσουν και οι χορηγήσεις στον ιδιωτικό τομέα. Όλα αυτά φυσικά οδηγούν σε απότομη ύφεση, τινάζουν στον αέρα προϋπολογισμούς και οι κλυδωνισμοί φτάνουν στις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ιαπωνία. Και οι τρεις εξάγουν στην Ευρώπη, σε μια Ευρώπη που θα σταματήσει να καταναλώνει, έστω και προσωρινά. Φανταστείτε τι έχει να γίνει. Όλοι θα ζητούν λύση. Και τότε θα προβάλει η μόνη λύση.

Η ενεργοποίηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο μόνος φορέας στην Ευρώπη που μπορεί να προσφέρει ρευστότητα.

Έγινε ήδη  ένα μικρό τεστ. Η ΕΚΤ προχώρησε στη χορήγηση απεριόριστων δανείων προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες με ενέχυρο οτιδήποτε. Δυστυχώς ο όρος «απεριόριστα δάνεια» έγινε πράξη. Τα ποσά που δανείστηκαν οι τράπεζες είναι εξωπραγματικά. Παρά το αρχικό μούδιασμα για τα μεγάλα ποσά που άντλησαν οι τράπεζες, οι αγορές σε γενικές γραμμές αντέδρασαν θετικά.
Αυτό το τεστ έδειξε ότι η ενεργοποίηση της  ΕΚΤ μπορεί να ηρεμήσει την κατάσταση, να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στην αγορά. Στο ορατό μέλλον καμία τράπεζα δεν κινδυνεύει να κλείσει από κάποια ατύχημα.

Το λογικό συμπέρασμα είναι να γίνει το ίδιο και με τα κρατικά χρέη ώστε να μην χρειαστεί να φτάσουμε στο ορόσημο της 20^ης Μαρτίου. Θα γίνει; Αυτό είναι το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου…

Προσωπική εκτίμηση είναι ότι θα γίνει δια της πλαγίου, όπως με τη συμμετοχή της ΕΚΤ στο ελληνικό κούρεμα. Σήμερα τα ομόλογα που έχει αγοράσει η ΕΚΤ από τη δευτερογενή αγορά έχουν εξαιρεθεί από το PSI. Αν η ΕΚΤ δει ότι δεν περπατά η συμμετοχή των ιδιωτών τότε θα μπει στο παιχνίδι. Αυτό θα κάνει το ελληνικό χρέος περισσότερο βιώσιμο και έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για την υπογραφή της νέας δανειακής σύμβασης. Δεν τελειώνουν, όμως, εδώ τα προβλήματα. Το ελληνικό πρόγραμμα παραμένει εύθραυστο για πολλούς λόγους,  με βασικότερο την απουσία αναπτυξιακής προοπτικής. Η ανάπτυξη, ωστόσο, παραμένει ζητούμενο για όλη την Ευρώπη. Η ευρωπαϊκή αναπτυξιακή στρατηγική, μια «Νέα Λισαβόνα» θα δώσει ανάσες και στην Ελλάδα, αρκεί να τη δούμε σύντομα.