Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ο συνήθως ήρεμος και πράος γνωστός επιχειρηματίας του λιανικού εμπορίου ήταν σε κατάσταση σοκ. Οι προμηθευτές σταμάτησαν να δέχονται επιταγές και απαιτούσαν οι συναλλαγές να γίνονται μόνο με καταβολή μετρητών. Το σοκ για την κυπριακή αγορά έγινε μεγαλύτερο το πρωί της Πέμπτης, όταν οι δημόσιες υπηρεσίες και οι τελωνειακές αρχές ενημέρωναν κοινό και επιχειρηματίες ότι δεν δέχονται επιταγές. Η απόφαση άλλαξε μέσα σε λίγες ώρες, αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει. Η φημολογία ότι έρχονται τα χειρότερα εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά, παραλύοντας την ήδη βαριά λαβωμένη κυπριακή οικονομία.

Φόβος για το αύριο

Με τις τράπεζες κλειστές, την αβεβαιότητα στο ζενίθ και τα σενάρια για τη λύση που θα προκριθεί για τη διάσωση της Κύπρου και του τραπεζικού συστήματος να ανατρέπονται κάθε έξι ώρες, η κυπριακή οικονομία έχει εισέλθει σε αχαρτογράφητα νερά. Με τις τράπεζες κλειστές όλη την προηγούμενη εβδομάδα, χωρίς τη δυνατότητα ηλεκτρονικών συναλλαγών και με τα ΑΤΜ να αποτελούν τη μόνη πηγή ρευστού στην αγορά, αυτό που έγινε στην Κύπρο δεν έχει προηγούμενο, τουλάχιστον εν καιρώ ειρήνης.

Η οικονομική επιστήμη διδάσκει ότι χωρίς τραπεζικό σύστημα δεν υπάρχει οικονομική δραστηριότητα. Η Κύπρος βρέθηκε σε αυτή την κατάσταση.

Κάθε ώρα -όχι ημέρα- που περνούσε χωρίς να υπάρχει κατάληξη με την τρόικα και με τις τράπεζες κλειστές η πραγματική οικονομία πάγωνε. Οταν δημοσιευτούν τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας για το ΑΕΠ και τον κύκλο εργασιών στο λιανικό εμπόριο, θα φανεί πόσο μεγάλες είναι οι απώλειες. Το 60% του κυπριακού ΑΕΠ προέρχεται από την κατανάλωση και κάθε ημέρα πραγματοποιούνται -σε φυσιολογικές συνθήκες- συναλλαγές ύψους 100 εκατ. ευρώ. Ενα μεγάλο μέρος των συναλλαγών αυτών χρηματοδοτείται από όρια υπερανάληψης (ειδικά για τις επιχειρήσεις) και διεκπεραιώνεται μέσω επιταγών και πιστωτικών καρτών. Μια ιδιομορφία της κυπριακής αγοράς είναι η ευρεία χρήση των επιταγών ως μέσο πληρωμής. Και ο τελευταίος συνταξιούχος έχει στα χέρια του μπλοκ επιταγών (με 50 φύλλα…) για να πληρώνει ακόμη και το σούπερ μάρκετ. Τις τελευταίες ημέρες όλα αυτά εξαφανίστηκαν.

Η μόνη πηγή χρημάτων ήταν τα ΑΤΜ, με τα όρια αναλήψεων στα ATM να κυμαίνονται από 600 έως 1.000 ευρώ ημερησίως, ανάλογα με την τράπεζα.

Δεκτά μόνο μετρητά

Το «πλαστικό χρήμα» που τις πρώτες ημέρες της έκτακτης αυτής κατάστασης γινόταν δεκτό, σε κάποια σημεία πώλησης άρχισε να μη γίνεται αποδεκτό. Ειδικά οι μικροί φοβούνται. Οπως για παράδειγμα σε πρατήρια καυσίμων όπως παραδέχεται ο Σύνδεσμος Πρατηριούχων. «Υπάρχουν καύσιμα στην αγορά και τα 280 πρατήρια καυσίμων λειτουργούν κανονικά», διαβεβαιώνει μεν ο πρόεδρος του Συνδέσμου Πρατηριούχων Στέφανος Στεφάνου, προσθέτοντας όμως «ότι οι πρατηριούχοι εκ των πραγμάτων είναι αναγκασμένοι να πωλούν τοις μετρητοίς και να αποφεύγουν τις πιστώσεις». Την Τρίτη, την πρώτη ημέρα που το κυπριακό τραπεζικό σύστημα παρέμεινε κλειστό, το χονδρικό εμπόριο, οι προμηθευτές και οι λιανέμποροι κινούνταν κυρίως τοις μετρητοίς. Το ίδιο άρχισε να γίνεται και στο λιανεμπόριο. «Οι προμηθευτές θέλουν μετρητά, όπως συμβαίνει με τα πρατήρια καυσίμων, ενώ οι μεγάλες εταιρείες θέλουν κι αυτές μετρητά. Συναλλαγές γίνονται αλλά σε μικρό βαθμό. Οι αντοχές μας άρχισαν να περιορίζονται», τονίζει στην «Κ» ο γενικός γραμματέας της Παγκύπριας Οργάνωσης Βιοτεχνών, Επαγγελματιών, Καταστηματαρχών, Στέφανος Κουρσάρης.

Αδειοι δρόμοι και μαγαζιά

Ο Σύνδεσμος Σούπερ Μάρκετ εκτιμά ότι ο τζίρος περιορίστηκε κατά 10-15%. Καταγράφεται ως θετικό το γεγονός ότι ο κόσμος δεν προσήλθε μαζικά στα καταστήματα τροφίμων για να γεμίσει τα ντουλάπια του σπιτιού με κονσέρβες. Ωστόσο τα κυπριακά νοικοκυριά εφοδιάζονται μόνο με τα απαραίτητα τρόφιμα για τις άμεσες ανάγκες τους, ενώ η κίνηση στους εμπορικούς δρόμους θυμίζει αργία και όχι κανονικές εργάσιμες ημέρες. Ακόμα και τα καφέ είδαν την πελατεία τους να μειώνεται.