Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ

Η περιπέτεια που τιτλοφορείται «δημοσιονομική προσαρμογή της Κυπριακής Δημοκρατίας» εισέρχεται στην τελική της φάση. Η υιοθέτηση του νέου προϋπολογισμού θα κρίνει την αποφασιστικότητα της χώρας να κερδίσει τη μάχη των ελλειμμάτων και να αποκτήσει και πάλι την πολυπόθητη εύνοια των αγορών.

Στην Κύπρο η περιπέτεια αυτή παίζεται με όρους εσωτερικής κατανάλωσης, αν και αφορά ένα παγκόσμιο παιχνίδι ισχύος.

Η κυβέρνηση και το ΑΚΕΛ προσπαθούν πάση θυσία να κρατήσουν στο παιχνίδι, ως συνδιαμορφωτές πολιτικής, τα συνδικάτα. Σήμερα σε όσες χώρες της Ευρωζώνης έχουν ληφθεί μέτρα λιτότητας τα συνδικάτα δεν λαμβάνονται υπόψη. Στην Κύπρο οι καταβολές της κυβέρνησης επιβάλλουν να κρατούνται εντός της πολιτικής τα συνδικάτα (η γνήσια έκφραση του λαϊκού κινήματος). Αυτό δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει. Το λάθος των συνδικάτων του δημόσιου τομέα (αυτά αφορούν τα μέτρα) είναι ότι οχυρώνονται σε κεκτημένα που δεν μπορούν να προασπίσουν. Αν έθεταν από μόνα τους θέμα αναπροσαρμογής της ΑΤΑ –να μην τη λαμβάνουν οι υψηλόμισθοι– και αύξησης των εισφορών τους για το συνταξιοδοτικό θα κέρδιζαν τη μάχη των εντυπώσεων και κυρίως θα κατοχύρωναν τη θέση τους ως ισότιμος και εποικοδομητικός παίκτης στον δημόσιο διάλογο.

Τα υπόλοιπα κόμματα εκφράζουν θέσεις περισσότερο «ορθόδοξες», αλλά δεν αντιστέκονται στις σειρήνες του λαϊκισμού και απορρίπτουν δύσκολα, αλλά αναγκαία μέτρα, όπως η αύξηση του ΦΠΑ κατά 2%.

Μπαλαντέρ σε όλα αυτά είναι η κρυφή ελπίδα όλων ότι οι έρευνες της Noble Εnergy θα επιβεβαιώσουν την ύπαρξη αμύθητης αξίας κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Ζούμε, όμως, σε ένα πολύπλοκο και με πολλούς τρόπους αλληλοσυνδεδεμένο κόσμο. Η Κύπρος έχει την τύχη να είναι μέλος της ισχυρότερης οικονομικής ένωσης κρατών του πλανήτη, την Ευρωζώνη. Όσοι σκέφτονται ότι θα ήταν καλύτερα αν η Κύπρος είχε κρατήσει τη λίρα, ξεχνούν (ή δεν γνωρίζουν) ότι το υπαρκτό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας θα είχε οδηγήσει σε υποτίμηση της άλλοτε κραταιάς κυπριακής λίρας και κατά συνέπεια σε απώλεια αγοραστικής δύναμης και αξιών για την ακίνητη περιουσία του μέσου νοικοκυριού.

Ο δυτικός κόσμος που κέρδισε τον Ψυχρό Πόλεμο και επέβαλε την οικονομία της αγοράς διέρχεται μια συστημική κρίση. Η Ευρωζώνη δέχεται σήμερα τις ισχυρότερες πιέσεις όχι γιατί η «κακή» Ελλάδα παραστράτησε, αλλά γιατί δεν μπορεί να υπάρχει κοινό νόμισμα χωρίς μία ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Αν υπήρχε μία κεντρική διεύθυνση τα δημοσιονομικά της Ελλάδας δεν θα είχαν εκτροχιαστεί ή θα μπορούσαν εύκολα να καλυφθούν. Στις ΗΠΑ η Πολιτεία της Καλιφόρνιας, η μεγαλύτερη σε πληθυσμό Πολιτεία της αμερικανικής ομοσπονδίας και όγδοη οικονομία του πλανήτη (αν ήταν ανεξάρτητο κράτος), βουλιάζει από ένα έλλειμμα 18 δισ. δολαρίων. Προβλήματα έχουν και οι πολιτείες Νεβάδα, Ιλινόις και Νέα Υόρκη. Υποβαθμίστηκε ή έμεινε εκτός αγορών η οικονομία των ΗΠΑ εξαιτίας των ελλειμμάτων των πολιτειών; Όχι!

Την περασμένη Τετάρτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε ένα πακέτο έξι νομοθετημάτων για την οικονομική διακυβέρνηση, τα οποία στέλνουν ένα σαφές μήνυμα: Τα μέλη της Ευρωζώνης δεν θα μπορούν πλέον να αγνοούν τις προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για διόρθωση των δημοσιονομικών τους. Μάλιστα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα έχει το δικαίωμα να καλεί σε ακρόαση τους υπουργούς Οικονομικών των χωρών που έχουν λάβει προειδοποίηση.

Υποχρεώνει, επίσης, τις κυβερνήσεις να ενεργούν άμεσα για την αποκατάσταση των οικονομιών τους, όταν αυτές απειλούνται από μακροοικονομικές ανισορροπίες, όπως είναι οι «φούσκες» στην αγορά ακινήτων ή η απώλεια της ανταγωνιστικότητας.

Η σύνταξη του προϋπολογισμού –για να επιστρέψουμε από εκεί που ξεκινήσαμε– παύει να είναι ένα ζήτημα εσωτερικής πολιτικής.
Η κυπριακή οικονομία και κοινωνία πρέπει να κοιταχτεί στο καθρέπτη, να δει τα προβλήματά της και να τα λύσει με συναίνεση και διάλογο. Αν το πολιτικό σύστημα αποτύχει να βρει συγκλίσεις, τότε οι λύσεις θα επιβληθούν από αλλού.

Το δεύτερο και πιο σημαντικό είναι ότι η κυπριακή πολιτική πρέπει να γίνει περισσότερο εξωστρεφής. Το μικρό μέγεθος δεν σημαίνει απολύτως τίποτα για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Ακόμη και η ίδια η διαδικασία λύσης του Κυπριακού τοποθετείται σε ένα άλλο πλαίσιο. Έννοιες όπως «κυριαρχία» ή «ιθαγένεια» χάνουν σε αξία και σημασία. Είμαστε κομμάτι ενός μεγαλύτερου πολυπολιτισμικού και κοσμοπολίτικου συνόλου. Ένα σύνολο που περνά υπαρξιακή κρίση και πληρώνει τα λάθη μιας σοβαρής στρέβλωσης της οικονομίας της αγοράς, αλλά κατά πάσα πιθανότητα θα επιβιώσει.
Η Κύπρος, ως μέρος του συνόλου, δεν πρέπει να παίζει, αλλά να κάνει αυτό που πρέπει: να μηδενίσει με κάθε κόστος και μόνιμα το έλλειμμά της. Τα πιο δύσκολα είναι μπροστά μας. Η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση του κόστους περίθαλψης αποτελεί την πραγματική βάση της ανασφάλειας που προκαλεί η σημερινή κρίση χρέους.

seitanidisi@kathimerini.com.cy, seitanid@gmail.com

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 2 Οκτωβρίου 2011