Διαχρονική αλλαγή στις συνήθειες πληρωμών των Κυπρίων, με αυξημένη χρήση των καρτών ως μέσο συναλλαγής, αλλά και δανεισμού, διαπιστώνει ειδική ανάλυση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, η οποία φιλοξενείται στην έκδοση Ιουνίου του Οικονομικού Δελτίου.
Κατά το 2010, 29,2 δις. ευρώ πληρώθηκαν μέσω 15,6 εκατομμυρίων. επιταγών και 2 δις. ευρώ μέσω καρτών (27 εκατ. συναλλαγές), όταν το 2000 πληρώθηκαν 29,8 δις. ευρώ μέσω 16,6 εκατ. επιταγών και 541,7 εκατ. ευρώ μέσω καρτών (σε 8,2 εκατομμύρια συναλλαγές). Βλέπουμε, δηλαδή, ότι οι συναλλαγές μέσω καρτών τετραπλασιάστηκαν μέσα σε μια δεκαετία, ενώ οι συναλλαγές μέσω επιταγών μειώθηκαν ελαφρά. Ωστόσο η επιταγή παραμένει ο αγαπημένος τρόπος συναλλαγής των Κυπρίων.

Η Κεντρική Τράπεζα διαπιστώνει, με τη μέθοδο του αποπληθωρισμού των δαπανών μέσω καρτών, ότι η αυξημένη χρήση των καρτών οφείλεται και στην τάση των καταναλωτών να χρηματοδοτούν τις αγορές τους.
Η πιστωτική κάρτα αποτελεί στην ουσία δανεισμό, οπότε η χρέωση μιας αφοράς σε κάρτα δεν συνεπάγεται και άμεση πληρωμή της δαπάνης (εκτός και αν η κάρτα είναι χρεωστική, συνδεδεμένη με τραπεζικό λογαριασμό). Συνεπώς η πληρωμή της αγοράς μπορεί να μετατίθεται σε άλλο χρόνο, ανάλογα με το διαθέσιμο εισόδημα του καταναλωτή. Αντίθετα η επιταγή είναι ένα μέσο πληρωμή που ισοδυναμεί με μετρητά.

Τα τραπεζικά ιδρύματα ευνοούν τη χρήση καρτών, υλοποιώντας αυτή την περίοδο μεγάλες καμπάνιες δελεάζοντας με προσφορές τους καταναλωτές, καθώς η κάρτα έχει χαμηλότερο κόστος διαχείρισης, ενώ σε κάθε με συναλλαγή εισπράττεται προμήθεια από τον έμπορο.

Οι τάσεις

Η Κεντρική Τράπεζα ανέλυσε τα μηνιαία στοιχεία της JCC Payments System Ltd, διορθώνοντας  την εποχικότητα των στοιχείων και λαμβάνοντας υπόψη το ύψος του πληθωρισμού. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι εποχικά διορθωμένες και αποπληθωρισμένες δαπάνες μέσω καρτών όντως αυξήθηκαν στις πλείστες κατηγορίες δαπανών, αλλά με χαμηλότερους ρυθμούς από ό,τι οι ονομαστικές δαπάνες. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα μέρος της αύξησης φαίνεται να αποτελεί στροφή από εναλλακτικούς τρόπους πληρωμής, λόγω της ευρείας αποδοχής των καρτών για αγορές, καθώς και από την αυξημένη χρήση των καρτών σε περιόδους κρίσης ως ένα επιπλέον μέσο δανεισμού για χρηματοδότηση της κατανάλωσης.

Το 2010 ο μέσος ρυθμός αύξησης των συνολικών ονομαστικών δαπανών μέσω καρτών έφθασε το 9,5%, σε σύγκριση με 5,8% στις αποπληθωρισμένες και εποχικά διορθωμένες δαπάνες.

Οι αποπληθωρισμένες και εποχικά διορθωμένες δαπάνες είναι αισθητά

διαφοροποιημένες για κάποιες υποκατηγορίες, ενώ για κάποιες άλλες η διαφορά

είναι μικρότερη.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά τις δαπάνες σε καταστήματα οικιακού εξοπλισμού, κατά το 2010, ο μέσος ρυθμός αύξησης των ονομαστικών δαπανών μέσω καρτών σε καταστήματα οικιακού εξοπλισμού έφθασε το 5,7%, σε σύγκριση με 5,1% στις αποπληθωρισμένες και εποχικά διορθωμένες δαπάνες, κάτι που αποδίδεται στις σχετικά μικρές αυξήσεις στις τιμές των συγκεκριμένων ειδών κατά την υπό εξέταση περίοδο.

Αντίθετα, ενδιαφέρον προκύπτει από την ανάλυση των δαπανών για καύσιμα. Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη τιμή του πετρελαίου και τις εποχικές διακυμάνσεις, οι δαπάνες μέσω καρτών στην προαναφερθείσα κατηγορία αυξήθηκαν με πολύ διαφορετικούς ρυθμούς σε σύγκριση με τις ονομαστικές δαπάνες.
Κατά το 2010, με την τιμή του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα, ο μέσος ρυθμός αύξησης των ονομαστικών δαπανών για καύσιμα μέσω καρτών έφθασε το 22,4%, σε σύγκριση με 0,8% στις αποπληθωρισμένες και εποχικά διορθωμένες δαπάνες. Κατά το 2009, όταν η τιμή του πετρελαίου βρισκόταν σε

χαμηλότερα επίπεδα, ο μέσος ρυθμός αύξησης των ονομαστικών δαπανών για

καύσιμα μέσω καρτών έφθασε το -15,7%, σε σύγκριση με 0,3% στις αποπληθωρισμένες και εποχικά διορθωμένες δαπάνες.

Εναλλακτικοί τρόποι πληρωμών

Παρόλο που η συνολική αξία των εκκαθαρισμένων επιταγών παραμένει σε αισθητά ψηλότερα επίπεδα από τη συνολική αξία αγορών με κάρτες, ο ρυθμός αύξησης στα ποσά που ξοδεύονται με τη χρήση καρτών αυξάνεται με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι με τις επιταγές, όπου παρατηρείται μείωση κατά τα τελευταία δυόμιση χρόνια. Συγκεκριμένα, για την περίοδο 2000 – 2008, η μέση ετήσια αύξηση των ποσών που πληρώθηκαν με κάρτες έφθασε το 17,1%, σε σύγκριση με 3,2% για τις επιταγές, ενώ κατά την περίοδο 2009 – 2010, η μέση ετήσια αύξηση έφθασε το 2,2% και -8,2%, αντίστοιχα.

«Το γεγονός αυτό υποδηλοί, εν μέρει, τη σταδιακή αντικατάσταση των επιταγών με κάρτες. Συνεπώς, μέρος της αύξησης που παρατηρείται στις δαπάνες μέσω καρτών οφείλεται στην αλλαγή στις συνήθειες πληρωμής παρά στην αύξηση της κατανάλωσης», σημειώνεται.

ΕΝΘΕΤΟ

Η κρίση ευνοεί τις κάρτες

Από τα στοιχεία ισολογισμού των τραπεζών προκύπτει ότι οι παρατεταμένες πιστώσεις μέσω καρτών (extended credit card credit) παρουσίασαν αύξηση εν μέσω της οικονομικής κρίσης και παρέμειναν σε σχετικά αυξημένα επίπεδα. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι παρά τα ψηλά επιτόκια που επικρατούν στη συγκεκριμένη κατηγορία δανεισμού (12,50% τον Απρίλιο του 2011), σε οικονομικά δύσκολες περιόδους μερίδιο των καταναλωτών επιλέγει τη μεταφορά υπολοίπου στις κάρτες του, με σκοπό τη χρηματοδότηση της κατανάλωσης.

«Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα επιπρόσθετο παράγοντα που επεξηγεί την αύξηση που παρατηρείται στις δαπάνες μέσω καρτών», τονίζεται στην ανάλυση της Κεντρικής Τράπεζας.

«Οι διαχρονικά ψηλότεροι ρυθμοί αύξησης που καταγράφουν οι δαπάνες κατόχων κυπριακών καρτών σε σύγκριση με το δείκτη λιανικών πωλήσεων καταδεικνύουν την αυξημένη χρήση συγκριτικά με την πραγματική ιδιωτική κατανάλωση. Για παράδειγμα για την περίοδο 2009-2010 οι ονομαστικές δαπάνες μέσω καρτών κατέγραψαν μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 2,4%, ενώ ο δείκτης αξίας κύκλου εργασιών λιανικού εμπορίου κατέγραψε αρνητικό ρυθμό αύξησης της τάξης του 3,2%», προστίθεται.

«Ως εκ τούτου, η αύξηση στις δαπάνες μέσω καρτών δεν αντικατοπτρίζει μόνο αύξηση στην κατανάλωση, αλλά και αλλαγή στις συνήθειες πληρωμών, αδυνατίζοντας τη χρησιμότητα των δαπανών μέσω καρτών ως προπορευόμενο δείκτη για την κατανάλωση», σημειώνεται σε άλλο σημείο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΕΪΤΑΝΙΔΗΣ, seitanid@gmail.com