Οι τεχνοκράτες του υπουργείου Οικονομικών της Κύπρου χτυπούσαν  ήδη από το 2008 το καμπανάκι για την πορεία της κυπριακής οικονομίας, ενώ το μήνυμα του αποκλεισμού από τις αγορές έφτασε το Μάιο του 2011, πριν αποφασιστεί το PSI για τα ελληνικά ομόλογα, που άνοιξε τους «ασκούς του Αιόλου» στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα.

Οι καταθέσεις που έδωσαν δύο ανώτατα στελέχη του κυπριακού υπουργείου Οικονομικών στην ερευνητική επιτροπή που έχει συσταθεί για την αποτύπωση των γεγονότων που οδήγησαν στις αποφάσεις του Eurogroup, περιγράφουν τη διολίσθηση των δημοσίων οικονομικών, ενώ ήταν ήδη γνωστό ότι το μεγάλο μέγεθος του κυπριακού τραπεζικού συστήματος το καθιστούσε ευάλωτο.

Ο Διευθυντής του Γραφείου Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, Φαίδων Καλοζώης, κατέθεσε ότι στις 25 Ιουλίου του 2011 είχε αποστείλει επιστο

Αυτό που καταλογίζεται στην τότε κυβέρνηση Χριστόφια ήταν ότι κινήθηκε αργά.

λή στον Γενικό Διευθυντή του υπουργείου Οικονομικών ζητώντας την προσφυγή της Κύπρο στο Μηχανισμό Στήριξης, καθώς εκτιμούσε ότι η Κύπρος οδηγείτο σε άτακτη χρεοκοπία.

«Παρακολουθούσαμε τα μετρητά του κράτους, κάθε μέρα να λιγοστεύουν και είχαμε για πρώτη φορά υποψία για στάση πληρωμών. Στραφήκαμε στις εγχώριες τράπεζες, αλλά οι δυνατότητες ήταν περιορισμένες. Για αυτό στις 25 Ιουλίου 2011 έστειλα σημείωμα ότι έπρεπε να στραφούμε στο Μηχανισμό Στήριξης», κατέθεσε ο κ. Καλοζώης.

Δύο μήνες νωρίτερα, το Μάιο του 2011, ο τότε υπουργός Οικονομικών, Χαρίλαος Σταυράκης, είχε εγκρίνει ένα πρόγραμμα μεσοπρόθεσμου δανεισμού, το οποίο ναυάγησε, παρά το γεγονός ότι η Κύπρος θεωρούνταν αξιόχρεη, με βάση τη διαβάθμιση των διεθνών οίκων αξιολόγησης. Μέχρι τότε η Κύπρος δανείζονταν βραχυπρόθεσμα.

«Μιλήσαμε με τέσσερις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες και για πρώτη φορά εισπράξαμε άρνηση. Μέχρι τις 30 Μαΐου 2011 με ένα τηλεφώνημα στο Λονδίνο μπορούσαμε να δανειστούμε μέχρι 100 εκατ. ευρώ σε μια ημέρα. Στις 31 Μαΐου 2011 δεν μας έδιναν ούτε ένα ευρώ», διηγείται ο κ. Καλοζώης, περιγράφοντας δραματικές στιγμές.

Ο υπουργός Οικονομικών, μετά τη λήψη της επιστολής, ζήτησε πρόσθετα στοιχεία, τα οποία παραδόθηκαν μια εβδομάδα αργότερα. Στις 3 Αυγούστου το Γραφείου Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους συνέταξε επιστολή για την ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου, αλλά στις 5 Αυγούστου 2011 έγινε ανασχηματισμός. Ο νέος υπουργός Οικονομικών, Κίκης Καζαμίας, κατάφερε λίγες εβδομάδες αργότερα να συνάψει δάνεια με τη Ρωσία, ύψους 2,5 δις. ευρώ, ενώ πέρασε ένα ήπιο πακέτο δημοσιονομικών μέτρων.

«Ο αποκλεισμός της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου δεν έγινε από τους Οίκους Αξιολόγησης αλλά από τους ίδιους τους διεθνείς επενδυτές και ενώ η πιστοληπτική αξιολόγηση της Δημοκρατίας ήταν ακόμη σε καλά επίπεδα», εξηγεί ο κ. Καλοζώης σε ανακοίνωσή που εξέδωσε μετά την κατάθεσή του.

H εκτίμησή του είναι ότι η Κύπρος αποκλείστηκε από τους διεθνείς επενδυτές, πριν επέλθει η υποβάθμιση από τους οίκους λόγω της μεγάλης έκθεσης της κυπριακής οικονομίας στους κινδύνους της ελληνικής οικονομίας. Οι κίνδυνοι δεν περιορίζονταν μόνο στην κατοχή ελληνικών κυβερνητικών ομολόγων από τις κυπριακές τράπεζες, αλλά αφορούσαν και στην έκθεση κυπριακών τραπεζών στην ελληνική οικονομία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΔΝΤ, με έκθεσή του το φθινόπωρο του 2010, περιέγραφε το μεγάλο μέγεθος των κυπριακών τραπεζών και τη δυσκολία να στηριχτεί από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Αυτό που καταλογίζεται στην τότε κυβέρνηση Χριστόφια ήταν ότι κινήθηκε αργά. Κοινοτικές πηγές, με γνώση όλων των εξελίξεων στην Κύπρο, υπογράμμισαν στην «Κ» ότι η Κύπρος όφειλε να ζητήσει βοήθεια στο κατάλληλο χρόνο, δηλαδή όταν δεν μπορούσε να δανειστεί από τις αγορές, όπως έπραξε η Πορτογαλία. Η λύση που θα είχε δοθεί το καλοκαίρι του 2011 θα ήταν διαφορετική, καθώς εκείνη την περίοδο τραπεζικός τομέας ήταν σε σαφώς καλύτερη κατάσταση, ενώ το PSI δεν είχε καν ανακοινωθεί. Με την Ελλάδα στο καναβάτσο, δεν υπήρχε η πολυτέλεια για νέους πειραματισμούς.

Την άποψη ότι η Κύπρος θα έπρεπε να είχε απευθυνθεί νωρίτερα στο Μηχανισμό Στήριξης εξέφρασε και ο διευθυντής προϋπολογισμού του υπουργείου Οικονομικών, Σταύρος Μιχαήλ. Καταθέτοντας στην ερευνητική επιτροπή περιέγραψε μια πορεία διαρκούς αύξησης των δαπανών, εν μέσω παγκόσμιας κρίσης. Το 2008 οι τακτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 6,1% και οι αναπτυξιακές κατά 26,8%, παρά τις αντίθετες εισηγήσεις υπηρεσιακών παραγόντων, με αποτέλεσμα το 2009 το έλλειμμα να ανέλθει στο 6%.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 2 Ιουνίου 2013