H Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόταση μείωσης των τελωνειακών διατυπώσεων για τα πλοία. Στόχος της ο περιορισμός της γραφειοκρατίας και των καθυστερήσεων στα λιμάνια, έτσι ώστε ο κλάδος να γίνει πιο ανταγωνιστικός. Σήμερα, εξαγωγείς και μεταφορείς παραπονιούνται ότι όταν επιλέγουν τη θαλάσσια μεταφορά των προϊόντων τους για μικρές αποστάσεις στην Ευρώπη, ο μεγάλος διοικητικός φόρτος στους λιμένες δημιουργεί πρόσθετα έξοδα και σημαντικές καθυστερήσεις.

Τα πλοία μπορεί να περιμένουν για ώρες, καμιά φορά για μέρες, στους λιμένες για εκτελωνισμό. Το γεγονός αυτό κάνει τις θαλάσσιες μεταφορές λιγότερο ελκυστικές σε σχέση με άλλους κλάδους μεταφορών, ιδιαίτερα τις οδικές μεταφορές, πράγμα που σημαίνει περισσότερα φορτηγά στο ήδη υπερφορτωμένο οδικό δίκτυο της Ευρώπης. Με τις σημερινές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα μειωθούν τα εμπόδια στις θαλάσσιες μεταφορές κι έτσι θα μπορέσει να αξιοποιηθεί το πλήρες δυναμικό του κλάδου στην εσωτερική αγορά της ΕΕ και εκτός αυτής.

Η ανακοίνωση με τίτλο: «Γαλάζια Ζώνη: ενιαίος χώρος μεταφορών για τη ναυτιλία» εμπεριέχει δύο σημαντικές προτάσεις για τη μείωση των διατυπώσεων για τα πλοία, τροποποιώντας τον υφιστάμενο Τελωνειακό Κώδικα (Διατάξεις Εφαρμογής του Τελωνειακού Κώδικα – ΔΕΤΚ)

1. Μείωση των τελωνειακών διατυπώσεων για τη ναυτιλία στο εσωτερικό της ΕΕ

Οι ναυτιλιακές εταιρείες που κάνουν τακτικά δρομολόγια εντός της ΕΕ, μεταφέροντας κυρίως προϊόντα από χώρες της ΕΕ, μπορούν ήδη να επωφελούνται από τις απλοποιημένες τελωνειακές διαδικασίες (διαδικασίες που προβλέπονται για τις Τακτικές Γραμμές Θαλάσσιων Μεταφορών). Οι νέες προτάσεις που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2013 επιδιώκουν να κάνουν τις διαδικασίες αυτές πιο σύντομες και ευέλικτες. Η προθεσμία διαβουλεύσεων με τα κράτη μέλη θα μειωθεί από τις 45 στις 15 ημέρες. Όλες οι εταιρείες θα μπορούν να υποβάλουν εκ των προτέρων αίτηση άδειας από τα κράτη μέλη στα οποία επιθυμούν να αναπτύξουν επιχειρηματικές δραστηριότητες, έτσι ώστε να κερδίσουν χρόνο εάν προκύψει μια επιχειρηματική ευκαιρία.

2. Μείωση των τελωνειακών διατυπώσεων για τα πλοία που προσεγγίζουν λιμένες τρίτων χωρών

Το 90% σχεδόν των πλοίων μεταφέρουν ταυτόχρονα ενωσιακά και μη ενωσιακά εμπορεύματα και καταπλέουν συχνά τόσο σε λιμένες της Ένωσης όσο και σε λιμένες εκτός της Ένωσης π.χ. Νορβηγία, Βόρεια Αφρική, Ρωσία. Για τα πλοία αυτά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σημαντική βελτίωση των τελωνειακών διαδικασιών, με την εφαρμογή ενός συστήματος που θα επιτρέπει τη διάκριση ανάμεσα στα προϊόντα χωρών της Ένωσης (τα οποία θα πρέπει να αποδεσμεύονται ταχύτατα) και τα προϊόντα χωρών εκτός Ένωσης (τα οποία θα πρέπει να ακολουθούν τις προβλεπόμενες τελωνειακές διαδικασίες).

Προς τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να παρουσιάσει πριν από τα τέλη του έτους πρόταση για την καθιέρωση ενός εναρμονισμένου και ηλεκτρονικού δηλωτικού εμπορευμάτων με την ονομασία «eManifest», το οποίο θα δίνει στις ναυτιλιακές εταιρείες τη δυνατότητα να παρέχουν σε όλα τα δηλωτικά (εντός και εκτός ΕΕ) πληροφορίες σχετικά με τον χαρακτήρα των προϊόντων στους τελωνειακούς υπαλλήλους.

Αναμένεται ότι με τα δύο αυτά μέτρα θα γίνει πραγματικότητα η δημιουργία μιας Γαλάζιας Ζώνης έως το 2015.

Τι γίνεται σήμερα
Σήμερα ένα πλοίο που ταξιδεύει από την Αμβέρσα στο Ρότερνταμ εξακολουθεί να υπόκειται στις ίδιες διαδικασίες με τα πλοία που έρχονται από την Κίνα. Γιατί; Διότι μόλις ένα πλοίο εγκαταλείψει τα χωρικά ύδατα ενός κράτους μέλους της ΕΕ (πάνω από 12 ναυτικά μίλια από την ακτή) θεωρείται ότι περνά τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι τα πλοία που ταξιδεύουν μεταξύ λιμένων δύο διαφορετικών κρατών μελών θεωρείται ότι εξέρχονται από το τελωνειακό έδαφος της ΕΕ και απαιτείται η διενέργεια τελωνειακών διαδικασιών τόσο όταν το σκάφος εγκαταλείπει τον λιμένα αναχώρησης όσο και όταν το σκάφος φθάνει στον λιμένα προορισμού, ακόμη κι αν οι δύο λιμένες βρίσκονται σε χώρες της ΕΕ.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Πλοιοκτητών (ECSA), βάσει των στοιχείων που συγκέντρωσε από τα μέλη της (ναυτιλιακές εταιρείες), το ποσό που μπορεί να εξοικονομηθεί από την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών μπορεί να φθάσει γύρω στα 25 ευρώ ανά εμπορευματοκιβώτιο. Όμως σημαντική θα είναι και η εξοικονόμηση χρόνου. Πολλοί πελάτες (π.χ. εξαγωγείς) προτιμούν σήμερα τις οδικές από τις θαλάσσιες μεταφορές λόγω έλλειψης χρόνου.

Ποσοστό εμπορευμάτων που μεταφέρονται στην ΕΕ κατά μεταφορικό μέσο: 45,3% οδικώς, 11,0% σιδηροδρομικώς, 3,7% μέσα από εσωτερικές πλωτές οδούς, 3,1% μέσω αγωγών, 36.8% μέσω θαλάσσης

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν περιλαμβάνει μόνον προτάσεις για τη δημιουργία μιας Γαλάζιας Ζώνης, ενός χώρου δηλαδή όπου τα πλοία θα μπορούν να διέρχονται ελεύθερα στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ με τον ελάχιστο δυνατό διοικητικό φόρτο, με παράλληλη όμως ενίσχυση της ασφάλειας, της περιβαλλοντικής προστασίας, καθώς και των τελωνειακών και φορολογικών πολιτικών. Περιλαμβάνει επίσης πρόταση για επέκταση των απλουστεύσεων αυτών στα ταξίδια εκτός ΕΕ χάρη σε καλύτερα συστήματα παρακολούθησης και υποβολής στοιχείων.

Οι προτάσεις για τη Γαλάζια Ζώνη εντάσσονται στο πλαίσιο της Αναθεώρησης της Λιμενικής Πολιτικής που αποφασίστηκε τον Μάιο του 2013 με στόχο τη μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα των θαλάσσιων λιμένων της Ευρώπης και την αξιοποίηση του αναπτυξιακού τους δυναμικού.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» έκδοση Κύπρου, στις 28 Ιουλίου 2013