Παράλληλα με την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, συμβαδίζει πλέον η μείωση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις, με στόχο τη δραστική αποκλιμάκωσή τους έως το τέλος του χρόνου. Εκτιμήσεις από τις τράπεζες θεωρούν ως ρεαλιστικό στόχο τη μείωση του επιτοκίου κάτω από το 3% και εφικτό το 2,5% – από το επίπεδο του 4% έως 4,5% που διαμορφώνεται σήμερα το μεσοσταθμικό επιτόκιο στους προθεσμιακούς λογαριασμούς.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων υποχώρησαν τον Φεβρουάριο στο 4,5% από το υψηλό 5% που είχαν βρεθεί το καλοκαίρι του 2012.

Τα πρώτα σημάδια μιας συγκρατημένης υποχώρησης έχουν ήδη εκδηλωθεί από το πρώτο τρίμηνο του έτους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων υποχώρησαν τον Φεβρουάριο στο 4,5% από το υψηλό 5% που είχαν βρεθεί το καλοκαίρι του 2012, την περίοδο δηλαδή της μεγάλης εκροής καταθέσεων και της ανησυχίας που προκάλεσαν οι διπλές εκλογές. Τα στοιχεία από τις τράπεζες επιβεβαιώνουν ότι το μέσο επιτόκιο στις προθεσμιακές καταθέσεις μειώθηκε περαιτέρω τον Μάρτιο υποχωρώντας κοντά στο 4% και η τάση είναι φυσικά πτωτική.

Ο στόχος για εξορθολογισμό του κόστους χρήματος, μέσα από τη μείωση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις, έχει τεθεί αρκετές φορές μέχρι σήμερα από την τρόικα. Για πρώτη όμως φορά τίθεται επιτακτικά και, όπως όλοι συμφωνούν, αναμένεται να υλοποιηθεί άμεσα. Η επιχείρηση της δραστικής μείωσης των επιτοκίων έχει συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης το τέλος Ιουνίου, που είναι η καταληκτική ημερομηνία για την ανακεφαλαιοποίηση. Η προσπάθεια άντλησης ιδιωτικών κεφαλαίων με την κινητοποίηση του δικτύου και της καταθετικής βάσης των τραπεζών αναστέλλει παρόμοιες πρωτοβουλίες, αλλά -όπως όλοι διαβεβαιώνουν- ο Μάιος θα είναι ίσως ο τελευταίος μήνας για όσους έχουν εθιστεί στις υψηλές αποδόσεις.

Ο λόγος δεν έχει να κάνει μόνο με την ανάληψη ενός ενεργότερου ρόλου στο μάνατζμεντ των ελληνικών τραπεζών από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που πιέζει ασφυκτικά για αποκλιμάκωση των ελληνικών επιτοκίων. Συνδέεται επίσης με την αλλαγή της ψυχολογίας από την πλευρά των καταθετών και την αποκατάσταση ενός κλίματος σταθερότητας στο τραπεζικό σύστημα. Η περίπτωση της Κύπρου, οι καταθέτες της οποίας πλήρωσαν ακριβά τα υψηλά επιτόκια με ένα γενικευμένο «κούρεμα» στις αποταμιεύσεις άνω των 100.000 ευρώ, λειτουργεί «σωφρονιστικά» στην ψυχολογία των καταθετών, επιτρέποντας τη μείωση των υψηλών αποδόσεων, οι οποίες δεν δικαιολογούνται άλλωστε από τις συνθήκες της αγοράς. Αντίστοιχα, η επικείμενη μείωση του βασικού επιτοκίου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κάτω από το επίπεδο του 0,75%, θα λειτουργήσει ως ένα επιπλέον κίνητρο, αφού θα επιτρέψει στις τράπεζες να δανείζονται φθηνότερα από το ευρωσύστημα, περιορίζοντας την εξάρτησή τους από τα υψηλά επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων.

Η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης θα συνοδευθεί με την εφαρμογή αυστηρών επιχειρησιακών προγραμμάτων, που θα περιλαμβάνουν τη μείωση του κόστους στις καταθέσεις ως βασικό στοιχείο εξορθολογισμού του λειτουργικού κόστους των τραπεζών. Προς την κατεύθυνση αυτή θα συμβάλει και η απορρόφηση των μικρότερων τραπεζών, που μέχρι σήμερα πλειοδοτούσαν στις προσφορές υψηλών επιτοκίων για να προσελκύσουν καταθέσεις, ενώ η επικράτηση των τεσσάρων μεγάλων συστημικών τραπεζών θα λειτουργήσει εκτονωτικά στον μεταξύ τους ανταγωνισμό.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή στις 24 Απριλίου 2013