Η απόφαση που έλαβε το Eurogroup τα ξημερώματα του Σαββάτου 16 Μαρτίου αλλάζει την πορεία της Κύπρου. Σε αντάλλαγμα για την υπαγωγή της χώρας  στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους του νησιού, αποφασίστηκε η επιβολή έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης (κούρεμα) στις καταθέσεις έως 100.000 ευρώ, με συντελεστή 6.75%. Στις δε καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ θα επιβληθεί εισφορά με συντελεστή 9.9%. Σημειώνεται ότι η εισφορά αυτή αφορά το κεφάλαιο των καταθέσεων, όχι τους τόκους, γεγονός ανήκουστο για ανεπτυγμένη χώρα της ευρωζώνης.

Επιπλέον, επιβάλλεται και φόρος στους τόκους των καταθέσεων, αυξάνεται ο εταιρικός φόρος και προωθούνται σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις, ώστε να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό ανάμεσα στο 10 περίπου δισεκατομμύρια ευρώ που είναι διατεθειμένη να παράσχει η Τρόικα στην Κύπρο και τα 17 δισεκατομμύρια, όπου υπολογίζονται οι χρηματοδοτικές ανάγκες του νησιού.

Η εφάπαξ επιβολή εισφοράς στις καταθέσεις, η οποία έχει άμεση ισχύ, αποτελεί το κυριότερο σημείο της συμφωνίας της Κύπρου με την Τρόικα. Η σχετική νομοθεσία πρέπει να περάσει από τη Βουλή εντός του Σαββατοκύριακου, ενώ το δημοσιονομικό κέρδος υπολογίζεται σε 5,8 δις. ευρώ. Το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Γ. Ασμουσεν διευκρίνησε ότι υπάρχει πρόνοια να παγώσει το ποσό της εισφοράς στους τραπεζικούς λογαριασμούς, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα μπορεί να χρησιμοποιείται ελεύθερα.

Ο υπουργός Οικονομικών, Μιχάλης Σαρρής, διευκρίνησε ότι οι καταθέτες σε αντιστάθμισμα των απωλειών τους θα λάβουν τραπεζικές μετοχές ίσης αξίας. Η συμφωνία περιλαμβάνει, επίσης, ιδιωτικοποίησεις, αύξηση φορολογίας κεφαλαίου και εισοδήματος και μείωση του τραπεζικού τομέα στο μέσο όρο της ΕΕ ως το 2018.

Το χρέος θα διαμορφωθεί στο 100% ως το 2020. O εταιρικός φόρος αυξάνεται στο 12,5%.

Η εισφορά δεν θα επιβληθεί στις καταθέσεις που βρίσκονται στο ελληνικό δίκτυο, αλλά έγινε γνωστό ότι ελληνική τράπεζα θα αγοράσει άμεσα τη Λαϊκή-Marfin και την Κύπρου στην Ελλάδα.

Η συμφωνία για τη φορολόγηση του κεφαλαίου των καταθέσεων, που συνιστά κούρεμα, επιτεύχθηκε μετά από διαπραγματεύσεις δέκα ωρών.

O πρόεδρος του Eurogroup, Γούρεν Ντέισιμπλουμ, αλλά και ο Επίτροπος Ολι Ρεν, προσπάθησαν να αιτιολογήσουν τη λήψη του μέτρου ως αναγκαίου εξαιτίας των ειδικών χαρακτηριστικών του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου, το οποίο έχει ένα μέγεθος πέραν του 700% του ΑΕΠ της χώρας.

Ο κ. Ρεν μίλησε για ένα δίκαιο μέτρο που διευρύνει τη φορολογική βάση και ανέφερε ότι η εναλλακτική, ένα bail in, με ζημιές σε όλους τους μη εξασφαλισμένους καταθέτες, θα ήταν καταστροφική και θα είχε δυσμενέστερες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία.

«Πιστεύουμε ότι η πρόταση είναι βιώσιμη για την Κύπρο και η οικονομία της πλήρως χρηματοδοτείται», δήλωσε η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ.

Με βάση τη δήλωση του Eurogroup, τα κύρια σημεία της πολιτικής συμφωνίας, που θα μετατραπούν σε μνημόνιο τις επόμενες ημέρες για να τεθεί σε ισχύ η χρηματοδοτική στήριξη τον Απρίλιο, έχει ως εξής:

-Η πολιτική συμφωνία αφορά τους ακρογωνιαίους λίθους πολιτικής του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής.

-Το πρόγραμμα βασίζεται σε φιλόδοξα μέτρα για να διασφαλιστεί η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε αποφασιστική δράση για την απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας, καθώς και τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη, επιτρέποντας τη χαλάρωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών.

-Ενταση προσπαθειών στον τομέα της ιδιωτικοποίησης.

-Μέτρα κινητοποίησης των εσωτερικών πόρων, προκειμένου να περιοριστεί το μέγεθος της οικονομικής βοήθειας που συνδέεται με το πρόγραμμα προσαρμογής. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την καθιέρωση ενός εκ των προτέρων εφάπαξ εισφορά σταθερότητας στους καταθέτες.

-Περαιτέρω μέτρα αφορούν την αύξηση του παρακράτηση φόρου επί του εισοδήματος κεφαλαίου, την αναδιάρθρωση και ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, την αύξηση της συντελεστή φορολογίας εισοδήματος.

-Το Eurogroup αναμένει μια συμφωνία μεταξύ Κύπρος και της Ρωσικής Ομοσπονδίας σχετικά με τη χρηματοδοτική συμμετοχή της τελευταίας.

-Η σημερινή εύθραυστη κατάσταση του κυπριακού χρηματοπιστωτικού τομέα θα να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη συρρίκνωση, με το εγχώριο τραπεζικό τομέα φθάνει στην ΕΕ μέσο όρο έως το 2018, εξασφαλίζοντας έτσι τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά της και τη διαφύλαξη των καταθέσεων.

-Επιπλέον, μια συμφωνία θα μπορούσε να επιτευχθεί στα ελληνικά υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών, αλλά όχι σε βάρος του ελληνικού χρέους.

Το Eurogroup καλεί τις κυπριακές αρχές για γρήγορη οριστικοποίηση του μνημονίου, ενώ το Eurogroup θα εξετάσει την τεκμηρίωση του προγράμματος που έχει εκπονηθεί από το Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, καθώς και το ESM μόλις αυτό γίνει διαθέσιμο.

Το Eurogroup αναμένει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο των Διοικητών του ESM θα είναι σε θέση να εγκρίνει επισήμως την πρόταση για μια οικονομική συμφωνία στήριξης από το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Απριλίου. Το πρόγραμμα τελεί υπό την έγκριση εθνικών κοινοβουλίων.

Το διάγγελμα Αναστασιάδη
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, σε διάγγελμά του εξήγησε την απόφαση ως ακολούθως:
Πριν από 15 μέρες μου αναθέσατε την ηγεσία της χώρας. Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα μου σας υποσχέθηκα ότι θα πράξω τα πάντα προκειμένου να αντιμετωπίσω τη βαθειά οικονομική κρίση στην οποία η πατρίδα μας οδηγήθηκε. Ταυτόχρονα είχα δεσμευτεί πως με συνέπεια και με τη γλώσσα της αλήθειας, όπως έμαθα και με ξέρετε, θα απευθύνομαι σε σας χωρίς τη δειλία του πολιτικού κόστους.

Την ίδια ώρα το σύνολο των πολιτών και ο καθένας ξεχωριστά γνωρίζουν πως η Κύπρος βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ζούμε τις πιο τραγικές στιγμές από το 1974. Γνωρίζετε ότι έχουμε παραλάβει ένα κράτος υπό χρεοκοπία.

Το πώς και ποιοι οδήγησαν την πατρίδα μας σε αυτή τη δεινή θέση δεν είναι του παρόντος. Δεν είναι στις προθέσεις μου, αντί της επικέντρωσης της προσοχής στο πώς αντιμετωπίζουμε την κρίση, να μπούμε αυτή τη στιγμή σε μια αχρείαστη αντιπαράθεση για το ποιος και πόση φέρει ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση.

Με αίσθημα απόλυτης ευθύνης θεωρώ υποχρέωση μου να σας ενημερώσω για την τελευταία συνεδρία τουEurogroup και με απόλυτη ειλικρίνεια να παραθέσω τις πραγματικές επιλογές που τέθηκαν ενώπιον μας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Η πρώτη επιλογή ήταν αυτή που θα οδηγούσε σε άτακτη χρεοκοπία ως αποτέλεσμα της απόφασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να διακόψει αμέσως την παροχή της έκτακτης βοήθειας που θα διατηρούσε τη ρευστότητα των δύο μεγάλων τραπεζών.

Πρέπει εδώ να θυμίσω ότι τον Δεκέμβριο, στο διάγγελμα του για την αποδοχή του μνημονίου, ο τέως πρόεδρος κ. Χριστόφιας, είπε ότι «θα ήταν ανεύθυνο και εγκληματικό για τον τόπο και το λαό» να αφεθούν οι τράπεζες να καταρρεύσουν, διότι «θα συμπαρέσυρε στην καταστροφή ολόκληρη την οικονομία και θα έφερνε απερίγραπτη δυστυχία σε χιλιάδες οικογένειες απλών ανθρώπων».

Η δεύτερη, είναι η επιλογή μιας πολύ δύσκολης αλλά ελεγχόμενης και διαχειρίσιμης κατάστασης που θα οδηγήσει τελικά στη σταθεροποίηση της οικονομίας και στην ανάκαμψη.

Δεν είναι πρόθεση μου να ωραιοποιήσω τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί γιατί δεν παραγνωρίζω τις δυσκολίες και τους ενδεχόμενους κινδύνους που θα αντιμετωπίσουμε.

Είναι όμως με αίσθημα ιστορικής ευθύνης που έλαβα μιαν απόφαση. Έστω κι αν είχα κάθετες διαφωνίες με συγκεκριμένες πρόνοιες. Έπρεπε να αποφασίσω ποια εκ των δύο θα προκαλούσε τις ολιγότερο οδυνηρές επιπτώσεις και θα διασφάλιζε τις προοπτικές της διάσωσης της κυπριακής οικονομίας.

Η επιλογή της άτακτης χρεοκοπίας θα είχε τις ακόλουθες συνέπειες:

-Θα τερματιζόταν αμέσως η λειτουργία μιας τράπεζας. Στη συνέχεια θα ανέστελλε τη λειτουργία της η άλλη των μεγάλων τραπεζών και τελικά θα οδηγούμασταν στην κατάρρευση του τραπεζικού τομέα.

-Ως επακόλουθο, οι καταθέτες θα έχαναν την άμεση πρόσβαση τους στις καταθέσεις τους, ενώ μεγάλος αριθμός καταθετών θα υποβαλλόταν σε σημαντικές ζημιές.

Χιλιάδες μικρομεσαίες και άλλες επιχειρήσεις θα κινδύνευαν να οδηγηθούν στη χρεοκοπία.

Εξίσου όμως σημαντικό, θα ήταν η άμεση απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας του τραπεζικού τομέα. Δεν θα μπορούσα επίσης να παραγνωρίσω τις συνεπακόλουθες απώλειες χιλιάδων άλλων θέσεων εργασίας συνδεδεμένες με τις τραπεζικές δραστηριότητες.

Αποκορύφωμα της άτακτης χρεοκοπίας θα ήταν ο ενδεχόμενος εξαναγκασμός μας σε έξοδο από το ευρώ. Ανάλογη εξέλιξη δεν μπορούσε παρά να οδηγήσει σε μια σημαντική υποτίμηση του νομίσματός μας και του εθνικού μας πλούτου, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται.

Μπροστά στα πιο πάνω είχα να επιλέξω μεταξύ της επιμονής στην ξεκάθαρη δέσμευση μου ότι δεν θα δεχτώ με κανένα τρόπο την απομείωση των καταθέσεων ή μιας πορείας που θα οδηγούσε σε οδυνηρότερες για τους καταθέτες αλλά και για την οικονομία του τόπου συνέπειες.

Θέλω να διαβεβαιώσω ότι η πίστη μου στα όσα διακήρυττα ήταν απόλυτα ειλικρινής και ήταν αυτό που διεκδίκησα και έδωσα μάχη μέχρι τέλους. Ανέλαβα και αναλαμβάνω τις ευθύνες μου. Η λύση στην οποία καταλήξαμε δεν είναι σίγουρα αυτή που θέλαμε, όμως είναι η λιγότερο επώδυνη υπό τις περιστάσεις διότι πάνω απ όλα αφήνει στα δικά μας χέρια τη διαχείριση της οικονομίας μας.

Στην απόφαση μου προσμέτρησε, πέραν των αρνητικών συνεπειών που έχω ήδη επισημάνει, και μια σειρά άλλων λόγων, όπως:

1) Η προτεινόμενη συνεισφορά των καταθετών περιορίζεται στο εισόδημα των επιτοκίων που δεν υπερβαίνει τα δύο χρόνια.

2) Πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η όποια συνεισφορά θα γίνει μία και μόνη φορά, αφού μέσα από την πρόταση αυτή διασφαλίζεται οριστικά και αμετάκλητα η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Πέραν τούτου οι μελλοντικές γενεές απαλλάσσονται από τα δικά μας λάθη.

3) Η όποια συνεισφορά δεν αποτελεί οριστική απώλεια για τους καταθέτες, αφού ως αντάλλαγμα θα τους παραχωρηθούν αμέσως μετοχές των υπό κρίση τραπεζών για το σύνολο των απωλειών τους.

4) Το κράτος, αναγνωρίζοντας τις υποχρεώσεις του θα προσφέρει σε όσους διατηρήσουν τις καταθέσεις τους για περίοδο δύο χρόνων το ήμισυ της αξίας της συνεισφοράς τους με ομόλογα, συνδεδεμένα με τα μελλοντικά κρατικά έσοδα από το φυσικό αέριο.

5) Μέσα από την ίδια απόφαση διασώζονται τα ταμεία πρόνοιας και συντάξεων και αποτρέπεται η λήψη άλλων σκληρών μέτρων όπως οι μειώσεις μισθών και συντάξεων αλλά και ο φόρος στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές που τέθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

6) Το πιο σημαντικό είναι ότι αποφεύγουμε ένα φαύλο κύκλο ενός δεύτερου μνημονίου.

Συμμερίζομαι απόλυτα τα δυσάρεστα αισθήματα που προκαλεί μια δύσκολη και οδυνηρή απόφαση. Γι αυτό και συνεχίζω να δίνω τη μάχη προκειμένου οι αποφάσεις του Eurogroup να διαφοροποιηθούν τις επόμενες ώρες έτσι που να περιοριστούν οι επιπτώσεις στους μικροκαταθέτες.

Είναι προφανές πως η πιο ανώδυνη επιλογή για μένα θα ήταν η πιο οδυνηρή για τον τόπο και το λαό. Επέλεξα την πιο οδυνηρή για τον ίδιο αναλαμβάνοντας το πολιτικό κόστος, για να περιορίσω στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις συνέπειες στην οικονομία και στους συμπολίτες μας.

Η δική μου βεβαίως απόφαση, για να έχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, απαιτεί την έγκριση της Βουλής. Γι αυτό απευθύνω έκκληση στα κοινοβουλευτικά κόμματα την απόφαση των οποίων θα σεβαστώ πλήρως, να αποφασίσουν με γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον των πολιτών και της πατρίδας.

Ελπίζω ότι όλοι μαζί, με βάση τα δεδομένα όπως διαμορφώθηκαν, θα πάρουμε τις σοφότερες αποφάσεις.Ο δρόμος μας δεν είναι εύκολος. Έχω όμως απόλυτη εμπιστοσύνη στο πείσμα, την εργατικότητα και την αποφασιστικότητα του κυπριακού ελληνισμού. Με συλλογικές και υπεύθυνες αποφάσεις είμαι βέβαιος πως θα τα καταφέρουμε.

Η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών
Στις 16 Μαρτίου 2013, επιτεύχθηκε συμφωνία από τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης για την παραχώρηση οικονομικής βοήθειας στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η βοήθεια συνίσταται σε οικονομική ενίσχυση ύψους μέχρι €10 δις για την κάλυψη των δημοσιονομικών αναγκών, την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος και τη στήριξη της οικονομίας στο σύνολο.

Με την παραχώρηση της οικονομικής ενίσχυσης, η κυβέρνηση θα μπορέσει να προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές στα δημόσια οικονομικά, στον τραπεζικό τομέα και στην οικονομία ευρύτερα. Με τη βοήθεια αυτή, θα χρηματοδοτηθούν οι πιεστικές ανάγκες του δημόσιου τομέα και οι μεγάλες ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης και εξορθολογισμού του τραπεζικού τομέα για την περίοδο 2012-2015.

Λόγω του μεγάλου μεγέθους των αναγκών ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών καθώς και των επιτακτικών δημοσιονομικών αναγκών, το Εurogroup, συμφώνησε με τις Κυπριακές Αρχές, στην ανάγκη να επιβληθεί, για μία και μόνον φορά, ένα τέλος επί των καταθέσεων. Το τέλος, όπως συμφωνήθηκε σε επίπεδο Eurogroup, αφορά την έκτακτη επιβολή στις καταθέσεις μέχρι €100.000 ανά λογαριασμό τέλους ύψους 6.75% και για καταθέσεις πέραν των €100.000 ανά λογαριασμό τέλος ύψους 9.9%.

Στους καταθέτες θα παραχωρηθούν μετοχές των πιστωτικών ιδρυμάτων που θα τύχουν στήριξης για ανακεφαλαιοποιήση. Νοουμένου ότι οι καταθέσεις παραμείνουν στα πιστωτικά ιδρύματα για περίοδο τουλάχιστον δύο χρόνια, οι μετοχές θα είναι μετατρέψιμες σε ομόλογα, η απόδοση των οποίων θα διασφαλίζεται από τα προσδοκώμενα έσοδα του φυσικού αερίου, σύμφωνα με σχέδιο που θα καθορίσει και θα εκδώσει ο Υπουργός.

Η απόφαση του Εurogroup, η οποία χαίρει της στήριξης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, καμία αμφιβολία δεν αφήνει ως προς τον έκτακτο και μη επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα της επιβολής του τέλους. Η αποκοπή θα γίνει με βάση τα υπόλοιπα όλων των πιστωτικών καταθετικών λογαριασμών της Παρασκευής 15 Μαρτίου 2013.

Ομολογουμένως, πρόκειται για μια δύσκολη και επώδυνη για όλους μας απόφαση. Υπό τις περιστάσεις, όμως κρίνεται αναγκαία, ώστε να τερματισθεί η αβεβαιότητα στην οποία έχει περιέλθει η κυπριακή οικονομία και να διασφαλισθεί η διάσωση της χώρας. Χωρίς την επιβολή του τέλους, το χρέος της Δημοκρατίας θα καθίστατο, δίχως την παραμικρή αμφιβολία, άμεσα μη εξυπηρετούμενο, και η εξασφάλιση δανείου για τη σωτηρία της χώρας και του λαού της, αδύνατη.

Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα των περιστάσεων, και σε μία προσπάθεια να αποφύγουμε τις πολύ πιο επώδυνες συνέπειες της σκιάς της απειλούμενης κατάρρευσης του τραπεζικού τομέα, αποφασίσαμε, με αίσθημα ευθύνης, να αποδεχτούμε την επιβολή του πιο πάνω τέλους επί των καταθέσεων. Με την επιβολή του τέλους, διασφαλίζεται η σταθερότητα στη Δημοκρατία, η ομαλή λειτουργία της οικονομίας, και η επιστροφή της Κύπρου και του λαού της στην ανάπτυξη και την πρόοδο, χωρίς οι μελλοντικές γενεές να επιβαρυνθούν με το δυσβάστακτο κόστος αποπληρωμής ενός δανείου αντίστοιχου με εκείνα που έχουν παρασχεθεί σε άλλα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Παράλληλα, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για αποφυγή του ενδεχόμενου σύναψης δεύτερου Μνημονίου για την αντιμετώπιση των φλεγόντων προβλημάτων της χώρας.

Ο Κυπριακός λαός έχει στο παρελθόν αντιμετωπίσει εξίσου σοβαρές δυσκολίες και προκλήσεις. Με ψυχραιμία, νηφαλιότητα, σύμπνοια και ομοψυχία θα αντιμετωπίσουμε επιτυχώς και αυτήν την πρόκληση, διασφαλίζοντας την ασφάλεια, ευημερία και πρόοδο του λαού μας.