Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ
Φωνές απαισιοδοξίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος διατυπώθηκαν πολλάκις στο παρελθόν. Σε κάθε κριτική και αμφισβήτηση –ειδικά μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους στην Ελλάδα– υπερίσχυε η συγκολλητική ουσία της πολιτικής δέσμευσης. Αυτή η συγκολλητική ουσία έφερε τελικά και τη βοήθεια προς Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία, τη δημιουργία του EFSF, του μόνιμου μηχανισμού διάσωσης, και ένα νέο αυστηρό Δημοσιονομικό Σύμφωνο.

Οι φωνές, όμως, δυσπιστίας και αμφισβήτησης της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης, αντί να αποδυναμώνονται, ενισχύονται. Τι συμβαίνει;

Βασικά, ο «ευρωπαϊκός γάμος» μοιάζει με ένα γάμο συμφέροντος, από συνοικέσιο, και δεν πείθει ότι είναι πραγματικός γάμος. Αν σε μια οικογένεια υπάρχει ένα πρόβλημα, πρώτα επιλύεται το πρόβλημα (για να υπάρχει η οικογένεια) και μετά αναζητούνται τα αίτια.

Σε αυτή τη βάση, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να βγει και να πει «εγγυώμαι όλα τα κρατικά χρέη» και να διακηρύξει ότι κανείς δεν θα χάσει τα λεφτά του. Μπορεί να φτιαχτεί και ένα «τείχος προστασίας» πολλών τρισ. ευρώ που θα καλύπτει ενδεχόμενη διάσωση της Ιταλίας, της Ισπανίας, αλλά και της Γαλλίας.

Το πιθανότερο είναι ότι οι πόροι ενός τόσο μεγάλου «τείχους προστασίας» δεν θα χρησιμοποιούνταν ποτέ. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις αγορές θα έριχνε το κόστος δανεισμού.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού –όπου εδρεύουν και οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης– υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν –αν δεν είναι πεπεισμένοι– ότι επειδή η Ευρωζώνη δεν είναι κράτος, δεν θα επιβιώσει.

Η Ελλάδα τιμωρείται, ενώ θα έπρεπε πρώτα να σωθεί και να μη διαλυθεί η οικονομία της με τα πέντε συνεχή χρόνια ύφεσης. Μετά μπορούσαν να αναζητηθούν οι ευθύνες για το τι έγινε. Ευθύνες που δεν αφορούν μόνο την ελληνική πολιτική ελίτ, αλλά και την ευρωπαϊκή, που έβαλε την Ελλάδα στην Ευρωζώνη χωρίς η χώρα να είναι έτοιμη.

Οι Financial Times έγραψαν την περασμένη εβδομάδα ότι η πιο σημαντική κεντρόφυγος δύναμη από τους κόλπους της Ε.Ε. είναι η διαφωνία για το τι πήγε λάθος.

Η βρετανική εφημερίδα σημειώνει ότι από τη μια πλευρά υπάρχει η κυρίαρχη γερμανική άποψη πως η κρίση αντικατοπτρίζει τη δημοσιονομική απειθαρχία. Από την άλλη, αυξάνονται όσοι επιμένουν ότι το βασικό πρόβλημα ήταν ο υπερβολικός δανεισμός, η απόκλιση στην ανταγωνιστικότητα και οι εξωτερικές ανισορροπίες.

Στις 6 Μαΐου θα γίνουν δύο σημαντικές εκλογικές μάχες. Η μία στην Ελλάδα και η δεύτερη στη Γαλλία. Και οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις μπορούν να αλλάξουν τους συσχετισμούς δυνάμεων στην Ευρώπη. Αν επιβεβαιωθούν τα δημοσκοπικά νούμερα της «Χρυσής Αυγής», το σοκ για την Ευρώπη και ειδικά τη Γερμανία θα είναι μεγάλο και αρκετό για να κινήσει δεύτερες σκέψεις. Η ήττα του Σαρκοζί στη Γαλλία θα αλλάξει τις πολιτικές προτεραιότητες της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, ξαναγράφοντας την ευρωπαϊκή ατζέντα.

Οι Γάλλοι σοσιαλιστές αμφισβητούν τη γερμανική ερμηνεία για την επίλυση της κρίσης. Σκέψεις για πολιτικές δημοσιονομικής χαλάρωσης θα πέσουν στο τραπέζι.

Θα τρελαθούν οι αγορές;

Ίσως, αλλά από ένα σημείο και μετά δεν έχει σημασία. Σε αυτό το σημείο θα υπερισχύσει ο φόβος από τις συνέπειες μιας διάσπασης και ο μόνος τρόπος που θα απομείνει για να μην κλείσει το «μαγαζί» θα είναι οι πλεονασματικές χώρες του Βορρά (Γερμανία) να χρηματοδοτήσουν τον Νότο.

Σήμερα κάτι τέτοιο μοιάζει αδύνατο να συμβεί, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ίδια η ιδέα της ενοποιημένης Ευρώπης αποτελεί μια ισχυρή συγκολλητική ουσία.

O  Β΄ Παγκόσμιος  Πόλεμος άφησε μνήμες απόλυτης φτώχειας, ένδειας και καταστροφής ολόκληρων πόλεων. Στην ηπειρωτική Ευρώπη οι μνήμες διατηρούνται.

Και όλοι, κάποια στιγμή, θυμούνται ότι με τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης ήρθε η μεγαλύτερη περίοδος ευημερίας και ειρήνης που γνώρισαν τα ευρωπαϊκά κράτη.

Η Γερμανία, που εμφανίζεται ως ο κακός, πέτυχε μέσω της Ε.Ε. να αποκτήσει την ενδοχώρα που πάντα επιθυμούσε, ενώ οι υπόλοιποι έγιναν μέρος ενός συνόλου με παγκόσμια επιρροή.

Οι Financial Times σημειώνουν ότι η Ευρωζώνη δεν είναι ένας απλός γάμος οικονομικών συμφερόντων.

Έχουν δίκιο. Η ατζέντα που γέννησε την Ευρώπη, η ιδέα της συμφιλίωσης των λαών, παραμένει –ευτυχώς– επίκαιρη.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» Κύπρου στις 22 Απριλίου 2012