Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ

Σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται η κυπριακή οικονομία, με όλα τα δεδομένα να δείχνουν ότι το 2012 θα είναι μια κακή χρονιά, αν δεν υπάρξει κάποια θεαματική αλλαγή. Μια σειρά από παράγοντες περιορίζουν το διαθέσιμο εισόδημα, με αιχμή τους αυξημένους λογαριασμούς της ΑΗΚ και το άλμα στην τιμή των υγρών καυσίμων, η κατανάλωση υποχωρεί, ενώ η έλλειψη χρηματοδότησης δεν ευνοεί νέες επενδύσεις. Όλα αυτά συρρικνώνουν το ΑΕΠ. Η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μιλά για συρρίκνωση 0,5%, ενώ οι εκτιμήσεις των οικονομολόγων του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου ανεβάζουν το ποσοστό σε ένα εύρος από 1,5% ως 2%.

Δημοσίευση του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (ΣΕΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου επισημαίνει ότι η παρούσα κατάσταση της διεθνούς οικονομίας και η αβεβαιότητα για το μέλλον της Ευρωζώνης έχουν αυξήσει δραματικά τους κίνδυνους για την Κυπριακή οικονομία.

Η έκθεση κάνει λόγω για καθυστέρηση στη λήψη μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής, τα οποία έχουν αλλάξει σημαντικά τα δεδομένα για το 2012: από τη μια έχουν βελτιώσει αισθητά τη δημοσιονομική κατάσταση και την εικόνα της οικονομίας διεθνώς αλλά και ανάμεσα στους απλούς πολίτες, ενώ από την άλλη, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, δυσχεραίνουν την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών, μειώνοντας το διαθέσιμο τους εισόδημα.

Τα μέλη του ΣΕΚΟΕ θεωρούν πως οι αρνητικοί κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι από τους θετικούς, και εκτιμούν πως η οικονομική ανάπτυξη θα επηρεαστεί αισθητά το 2012.

Η Επιτροπή
Στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημείο καμπής για την κυπριακή οικονομία αποδεικνύεται η έκρηξη στο Βασιλικό. Έκτοτε ξεκίνησε μια αλληλουχία γεγονότων που άλλαξε τα δεδομένα και μηδένισε την καλή πορεία της οικονομίας μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2011. Συγκεκριμένα η οικονομία μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2011 η οικονομία είχε αυξηθεί κατά 1,5%, σε ετήσια βάση, χάρη σε μια εξαιρετικά καλή τουριστική περίοδο.

Η αρχή έγινε με την καταστροφή στη ηλεκτροπαραγωγό υποδομή της χώρας, και προστέθηκαν η επιδείνωση της κατάστασης στο εξωτερικό και η ανάγκη λήψης μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Το αποτέλεσμα ήταν η εγχώρια ζήτηση, παραδοσιακά η βασική κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης στον τόπο, να συρρικνωθεί. Στην πορεία προστέθηκε η μείωση του τραπεζικού δανεισμού –ως αποτέλεσμα των διάφορων εκδοχών του PSI από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο- και η επιδείνωση της αγοράς εργασίας. Τα δύο αυτά δεδομένα  αποδυνάμωσαν και άλλο την ιδιωτική κατανάλωση. Παράλληλα με τα προηγούμενα έτρεχε η αδύναμη εξωτερική ζήτηση στην αγορά κατοικίας και η αναδιάρθρωση της ισολογισμών των εταιρειών επενδύσεων, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά.

Φρένο στην επιδείνωση έβαλε η αύξηση των αφίξεων τουριστών και τουριστικών εσόδων, κατά 10% και 13% αντίστοιχα. Η αύξηση αποδίδεται στην πολιτική αστάθεια των ανταγωνιστικών προορισμών της Μεσογείου και στην αυξημένη ροή των αφίξεων από αναπτυσσόμενες αγορές, όπως η Ρωσία.

Οι προβλέψεις
Κάπως έτσι η πρόβλεψη της Επιτροπής αναθεωρήθηκε σε 0,5% για το 2012, με βασική αιτία, για τη νέα χρονιά, τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση.

«Η αναθεώρηση προς τα κάτω σε σχέση με την πρόβλεψη το φθινόπωρο του 2011 εξηγείται από την επιδείνωση του εξωτερικού περιβάλλοντος και από την υιοθέτηση πρόσθετων μέτρων. Επιπλέον, η επιδείνωση της χρηματοοικονομικής αγορές και το σφίξιμο των πιστωτικών συνθηκών μπορεί να αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα και τον περιορισμό της πρόσβασης σε αυτό».

Η Επιτροπή μιλά για αργή ανάκαμψη, από το δεύτερο εξάμηνο του 2012, ως αποτέλεσμα της βελτίωσης του στο εξωτερικό περιβάλλον, της έναρξης της τουριστικής περιόδου και την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων, όταν εξασθενίσει η αβεβαιότητα.

Οι επενδύσεις σε νέες κατοικίες αναμένεται να παραμείνουν αδύναμες,
ενώ ενδεχομένως να υπάρξει θετική πορεία σε επενδύσεις υποδομών, όπως το έργο ανοικοδόμησης του κατεστραμμένου σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σε γενικές γραμμές η συμβολή του εξωτερικού τομέα (σ.σ. στην περίπτωσή μας μιλάμε για παροχή υπηρεσιών και τουρισμού) στην ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει θετική.

Αντίθετα η επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου και η επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών στους κύριους εμπορικούς εταίρους της Κύπρου είναι πιθανό να επηρεάσουν τις εξαγωγές αγαθών. Η μείωση αυτή αναμένεται να αντισταθμιστεί, εν μέρει, από τις καλές επιδόσεις στον τομέα των υπηρεσιών και των επιχειρήσεων τουρισμού. Οι εισαγωγές αναμένεται να μειωθούν, εξαιτίας  της χαμηλής εγχώριας ζήτησης.

Ο πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί στο 2,8% 2012 από 3,5% το 2011. Επιπλέον, η επίδραση από τις αυξημένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται, κατά την έκθεση, να απορροφηθεί το τελευταίο τρίμηνο του 2012.

Οι κίνδυνοι
Σύμφωνα με την Επιτροπή οι κίνδυνοι την τρέχουσα χρονιά φαίνονται να είναι ισορροπημένοι, αλλά υπάρχουν δύο αστάθμητοι παράγοντες.

Πρώτον, η  επιδείνωση των συνθηκών στην Ελλάδα, λόγω του ανοίγματος του χρηματοπιστωτικού τομέα. Θεωρείται ο πιο σημαντικός κίνδυνος.

Δεύτερον, οι αυστηρότεροι όροι δανεισμού, σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης και το υψηλό χρέος των ιδιωτών, θα μπορούσαν να καθυστερήσει την ανάκαμψη της κατανάλωσης και των επενδύσεων.

Η εξωτερική ζήτηση μπορεί να ενισχυθεί περισσότερο από το αναμενόμενο εάν υλοποιηθούν τα εξαγγελθέντα στρατηγικά σχέδια για την προσέλκυση περισσότερων τουριστών και ξένους επενδυτών (π.χ. σχέδια για την εισαγωγή νέων προορισμών, τουριστική ανάπτυξη, καθεστώς παροχής κινήτρων για χειμερινό τουρισμό). Οι επενδύσεις μπορούν να τονωθούν με την υλοποίηση διάφορων σχεδίων στις κατασκευές και τις υποδομές.

Η οικονομική συγκυρία
Επί του παρόντος το οικονομικό κλίμα το Φεβρουάριο παρουσίασε οριακή επιδείνωση. Ο Δείκτης Οικονομικής Συγκυρίας (ΔΟΣ) μειώθηκε κατά 1,2 μονάδες σε σχέση με τον Ιανουάριο. Η επιδείνωση αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη  χειροτέρευση  του  κλίματος ανάμεσα στους  καταναλωτές,  εξαιτίας αρνητικότερων προσδοκιών για  την οικονομική κατάσταση της Κύπρου και την ανεργία τους επόμενους 12 μήνες.

Το επιχειρηματικό κλίμα στη μεταποίηση και στις κατασκευές  παρουσίασε  επίσης  επιδείνωση.  Συγκεκριμένα, το Φεβρουάριο ο δείκτης  επιχειρηματικού κλίματος στις κατασκευές σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή που έχει καταγραφεί ιστορικά. Το επιχειρηματικό κλίμα στο λιανικό εμπόριο και στις υπηρεσίες παρέμεινε στα ίδια περίπου αρνητικά επίπεδα με τον προηγούμενο μήνα.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» Κύπρου στις 26 Φεβρουαρίου 2012