Η σημερινή ύφεση της οικοδομικής δραστηριότητας είναι πιθανό να ακολουθήσει ανάλογη πορεία με την ύφεση του 1979-84, καθώς έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτήν, τονίζεται σε έρευνα της εταιρείας οικονομικών ερευνών Όμικρον ΕΠΕ.

Σύμφωνα με την έρευνα «και τότε και σήμερα, η πτώση ξεκίνησε μετά από ασυνήθη έξαρση, είχε μεγάλο βάθος και συνδυάζεται με γενικότερη οικονομική κρίση (του πετρελαίου τότε, τη χρηματοπιστωτική σήμερα). Αυτό σημαίνει ότι τα επόμενα δύο χρόνια η έκδοση αδειών νέων οικοδομών (και με μικρή χρονική υστέρηση και η οικοδομική δραστηριότητα) θα υποχωρήσει περαιτέρω κατά 20%, κάτω από τα χαμηλά ήδη επίπεδα του 2008, φτάνοντας τα 38 εκ. τ.μ. το 2010, έναντι 88 εκ. τ.μ. το έτος ρεκόρ 2005. Στα επόμενα πέντε χρόνια μετά το 2010, θα ανακτήσει το μισό περίπου των απωλειών, φτάνοντας το 2015 σε άδειες νέων οικοδομών με όγκο περί τα 65 εκ. τ.μ., δηλαδή στο 70%-75% του αντίστοιχου μεγέθους-ρεκόρ που επιτεύχθηκε το 2005.

Ως αποτέλεσμα της ύφεσης, το 2009-2010 θα χαθούν από 40.000 θέσεις απασχόλησης στην οικοδομή κάθε χρόνο.

Η οικοδομική δραστηριότητα
Η έκδοση αδειών νέων οικοδομών κορυφώθηκε στην Ελλάδα το 2005, πλησιάζοντας σε όγκο τα 90 εκατ. τ.μ. Η μεγάλη έξαρση παρατηρήθηκε το 2005, υπό την επίδραση της προσδοκίας για εισαγωγή του ΦΠΑ στα νέα ακίνητα. Το νέο αυξημένο απόθεμα δομημένου χώρου που κατασκευάστηκε υπό αυτές τις μη κανονικές συνθήκες είναι φυσικό να δημιουργεί υπερπροσφορά, που ήταν αναγκαίο να απορροφηθεί. Ήδη από το 2005 αναμενόταν μία διορθωτική συρρίκνωση τα επόμενα χρόνια, που επιβεβαιώθηκε.

«Από τότε μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιηθεί κάθετη πτώση που φτάνει σωρευτικά το 40%. Η συρρίκνωση στην έκδοση αδειών εκφράστηκε και ως περιορισμός στην κατασκευαστική δραστηριότητα ήδη από το 2007 και εντονότερα το 2008», τονίζεται στη μελέτη.

Σε αυτή τη συμπεριφορά της αγοράς προστίθεται σήμερα η οικονομική κρίση.

Σενάρια για το μέλλον

Οι Όμικρον χρησιμοποιεί τρεις βασικές παρατηρήσεις για τη διαμόρφωση σεναρίων για το μέλλον της οικοδομικής δραστηριότητας:
1ον Κύκλοι στην οικοδομική δραστηριότητα, διάρκειας 10-15 ετών, είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Η ελληνική αγορά έχει χαρακτηριστικά σχεδόν πλήρως ανταγωνιστικής, με πολλούς ανεξάρτητους κατασκευαστές-πωλητές και πολλούς ανεξάρτητους αγοραστές. Η αυξημένη ζήτηση μιας περιόδου οδηγεί σε διογκούμενη προσφορά, που αυτορυθμίζεται με αποχή από νέες κατασκευές μέχρι να απορροφηθεί το πλεονάζον απόθεμα..

2ον Περίοδοι ύφεσης, διάρκειας πέντε ετών κάθε φορά, παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα το 1979-84 και 1990-95 και διερχόμεθα ήδη μία νέα που ξεκίνησε το 2006. Η ύφεση του 1979-84 ήταν έντονη, αφενός λόγω της προηγηθείσας μεγάλης έξαρσης της οικοδομής το 1975-78 και, αφετέρου, λόγω της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης του 1979, που συνέπεσε με την έναρξη της ύφεσης και είχε ως συνέπεια μηδενικούς ή αρνητικούς ρυθμούς μεταβολής του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) την περίοδο 1980-83. Το 1990-95, η ύφεση ήταν ηπιότερη, με λιγότερο βάθος, για τους αντίστροφους λόγους, καθώς ούτε μεγάλη έξαρση είχε προηγηθεί, ούτε νέα μεγάλη κρίση συνέπεσε με αυτήν.

3ον Η τελευταία ύφεση ξεκίνησε στην πραγματικότητα το 2004, όταν είχε τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί ως ήπια ύφεση, ανάλογη με του 1990-95. Όμως παρεμβλήθηκε η στρεβλωτική έξαρση του 2005 και έτσι, μετά το 2005, δημιουργήθηκαν συνθήκες παρόμοιες με της ύφεσης του 1979-84. Η πτώση δηλαδή ξεκίνησε μετά από ασυνήθη έξαρση, είχε ήδη στην περίοδο 2006-08 μεγάλο βάθος και συνδυάζεται με γενικότερη οικονομική κρίση από το 2008.

Στη μελέτη διατυπώνονται δύο σενάρια για την εξέλιξη της κρίσης:

• Σενάριο Α:Η σημερινή ύφεση της οικοδομικής δραστηριότητας θα ακολουθήσει ανάλογη πορεία με την ύφεση του 1979-84, καθώς έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι τα επόμενα δύο χρόνια η οικοδομική δραστηριότητα θα υποχωρήσει περαιτέρω κατά 20%, κάτω από τα χαμηλά ήδη επίπεδα του 2008, φτάνοντας τα 38 εκ. τ.μ. το 2010, έναντι 88 εκ. τ.μ. το έτος ρεκόρ 2005. Στα επόμενα πέντε χρόνια μετά το 2010, θα ανακτήσει το μισό περίπου των απωλειών, φτάνοντας το 2015 σε άδειες νέων οικοδομών με όγκο περί τα 65 εκ. μ3, που αντιπροσωπεύει το 70%-75% του αντίστοιχου μεγέθους-ρεκόρ που επιτεύχθηκε το 2005.

• Σενάριο Β: Η ύφεση θα εξελιχθεί έτσι, ώστε στη συνολική περίοδο 2004-2015 να κατασκευαστεί τόσος χώρος νέων οικοδομών, όσος θα αντιστοιχούσε σε μία ύφεση που θα ξεκινούσε το 2004, με χαρακτηριστικά της ύφεσης 1990-95 και της ανάκαμψης 1996-2001. Αυτό σημαίνει ότι οι άδειες νέων οικοδομών θα περιοριστούν περαιτέρω στα 40 εκ. τ.μ. το 2009 και θα αρχίσουν από το 2010 να ανακάμπτουν με ήπιο ρυθμό, της τάξεως του 4% κατά μέσο ετήσιο όρο για να φτάσουν τα 50-52 εκ. τ.μ. το 2015.

Δυνατότητες αντιμετώπισης της ύφεσης

Δυστυχώς η μελέτη διαπιστώνει ότι δεν φαίνεται ότι μπορεί να αποτραπεί η πτώση στην κατασκευή νέων οικοδομών με κάποιο πακέτο εύλογων πολιτικών.

«Οποιαδήποτε μέτρα προς την κατεύθυνση μείωσης του κόστους της κατασκευής ή των συναλλαγών επί νέων οικοδομών, μπορεί να είναι επιθυμητά γενικώς, η επίδρασή τους όμως θα είναι οριακή σε αυτή την περίοδο».

Αντίθετα, εάν το εκιτμώμενο κόστος στα δημόσια οικονομικά χρησιμοποιηθεί ως βάση κινήτρων για να ενθαρρυνθεί «εναλλακτική» οικοδομική δραστηριότητα βελτίωσης (π.χ., της ενεργειακής συμπεριφοράς) του υπάρχοντος αποθέματος κτιρίων, είναι εφικτό να απορροφηθεί ένα σημαντικό μέρος της ύφεσης.

Όμως, για να καταστεί αυτό δυνατό πρέπει να ξεπεραστούν πολύ γρήγορα προβλήματα θεσμικά (π.χ., αδειοδότησης ενεργειακών επεμβάσεων σε υφιστάμενα κτίρια), προβλήματα συντονισμού πολιτικών μεταξύ Υπουργείων (π.χ., μεταξύ ΥΠΕΧΩΔΕ και ΥΠΑΝ), προβλήματα επανακατάρτισης εργαζομένων και μικροεπιχειρηματιών του τομέα, αλλά και πολλά άλλα, τονίζεται, μεταξύ των άλλων, στη μελέτη.