Ο τελικός λογαριασμός του 2011, μιας περιπετειώδους χρονιάς για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και πολύ περισσότερο για το κυπριακό, κλείνει με τους ισολογισμούς των κυπριακών τραπεζικών στο «κόκκινο» και την πραγματική οικονομία στον αναπνευστήρα από την έλλειψη ρευστότητας. Οι τρεις μεγάλες κυπριακές τράπεζες, η Τράπεζα Κύπρου, η Λαϊκή Τράπεζα (όπως ονομάζεται πλέον διαγράφοντας τη λέξη Marfin από το λογότυπό της) και η Ελληνική Τράπεζα σχημάτισαν ζημιές ύψους 4,4 δις. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 26% του ΑΕΠ της χώρας. Το μεγαλύτερο βάρος το κουβαλά η Λαϊκή (με ζημιές 3,35 δις. ευρώ), έπεται η Τράπεζα Κύπρου (1 δισ. ευρώ), ενώ η Ελληνική Τράπεζα μετρά απώλειες μόλις 100 εκατ. ευρώ. Το μέγεθος των ζημιών υποχρεώνει το σύνολο του τομέα σε αλλαγή στρατηγικής, με τη δραστηριότητα στην Ελλάδα –που στήριξε την υψηλή κερδοφορία του συστήματος τα προηγούμενα χρόνια- να τίθεται σε δεύτερη μοίρα, ενώ οι απαιτήσεις σε νέα κεφάλαια διαταράσσουν πάγιες μετοχικές ισορροπίες. Οι αλλαγές αυτές είναι περισσότερο εμφανείς στη Λαϊκή Τράπεζα. Ο όμιλος προέβη σε ένα γενναίο ξεκαθάρισμα του ισολογισμού του (θα μπορούσε να εγγράψει ζημιές και κάτω των 2 δισ. ευρώ) και αναζητά από την αγορά ζεστό χρήμα ύψους 1,35 δις. ευρώ, κρατώντας στην εφεδρεία άλλες λύσεις, όπως η αξιοποίηση των Μετατρέψιμων Αξιόγραφων Ενισχυμένου Κεφαλαίου. Τόσο μεγάλο ποσό μπορεί να καλυφθεί  μόνο αν στην αύξηση συμμετέχει και στρατηγικός επενδυτής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Τράπεζα Κύπρου αναζητά νέο κεφάλαιο μόλις 400 εκατ. ευρώ. Η Λαϊκή διέψευσε δύο φορές πληροφορίες για στρατηγική συμφωνία με τη ρωσική VTB, αλλά και δύο φορές επιβεβαίωσε ότι έχει γίνει δέκτης ενδιαφέροντος από αριθμό αξιόπιστων στρατηγικών επενδυτών ωστόσο στο παρόν στάδιο δεν υπάρχει οτιδήποτε περαιτέρω προς ανακοίνωση.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» η MIG και οι συνέταιροί της από το Ντουμπάι σκέφτονται να μη συμμετάσχουν στην επικείμενη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (θα επικυρωθεί σε έκτακτη γενική συνέλευση στις 2 Απριλίου), σηματοδοτώντας την οριστική έξοδο του Ανδρέα Βγενόπουλο από τα τεκταινόμενα στη Λαϊκή. Πληροφορίες αναφέρουν ότι και στην Τράπεζα Κύπρου η στάση του ρώσου μεγαλομετόχου, Ντμιτρι Ρουμπόλεφ, θα κρίνει την επιτυχία του σχεδίου κεφαλαιακής ενίσχυσης. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Ρουμπόλεφ θα στηρίξει την τράπεζα.

Τα νέα κεφάλαια
Το τελικό ύψος των κεφαλαίων που χρειάζονται θα εξαρτηθεί από τη λογιστική αποτύπωση του PSI, χωρίς να αποκλείεται να απαιτούνται και μικρότερα ποσά

Μέχρι και την τελευταία ημέρα, το Σάββατο 30 Ιουνίου, οπότε και εκπνέει η προθεσμία που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή για την αύξηση των πρωτοβάθμιων κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών στο 9%, η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή Τράπεζα, θα δίνουν μάχη για να πιάσουν το στόχο. Και οι δύο τράπεζες έχουν κάνει γνωστά τα σχέδια τους, ενώ η Ελληνική Τράπεζα θα προβεί σε ανακοινώσεις στις 12 Μαρτίου.

Οι δύο μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες αντιμετωπίζουν διαφορετικής υφής προβλήματα στην προσπάθεια τους να εναρμονιστούν με τους νέους κανόνες. Το τελικό ύψος των κεφαλαίων που χρειάζονται θα εξαρτηθεί από τη λογιστική αποτύπωση του PSI, χωρίς να αποκλείεται να απαιτούνται και μικρότερα ποσά, όχι όμως σε σημαντικό βαθμό που να αλλάζουν –προς το καλύτερο- την εικόνα. Οι πρώτες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής, με ονομαστικό κούρεμα 50%, προσδιόρισαν τις ανάγκες της Τράπεζας Κύπρου σε περίπου 1,5 δις. ευρώ και της Λαϊκής σε δύο δισ. ευρώ.

Λαϊκή Τράπεζα

Η επιλογή της διοίκησης της Λαϊκής Τράπεζας για την κεφαλαιακή ενίσχυσης της τράπεζας είναι ξεκάθαρη και στοχεύει στην είσοδο στρατηγικού επενδυτή. Στην πρώτη ενημέρωση που παρείχε προς τον Τύπο η νέα διοίκηση, μετά την αποχώρηση του Ανδρέα Βγενόπουλου από τα διοικητικά,  έγινε σαφές ότι υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον. Την ύπαρξη «καπνού και φωτιάς» επιβεβαιώνει η μορφή των αποτελεσμάτων του 2011 (ο νέος επενδυτής εισέρχεται σε μια καθαρά τράπεζα, απαλλαγμένη από το ελληνικό άχθος), τα οποία υπόσχονται επιστροφή στην κερδοφορία το 2012, αλλά και η ανακοίνωση της τράπεζας, εν μέσω φημών, ανήμερα της δημοσιοποιήσεις των αποτελεσμάτων, περί ύπαρξης επενδυτικού ενδιαφέροντος. Ο διευθύνων σύμβουλος της Λαϊκής, Χρίστος Στυλιανίδης, σε συνάντηση που είχε με δημοσιογράφους, προσέθεσε ότι από ορισμένους το ενδιαφέρον είναι σοβαρό. Ο πρόεδρος του Ομίλου, Μιχάλης Σαρρής, εξήγησε ότι τα αποτελέσματα του 2011 βοηθούν στην προσέλκυση επενδυτών (βλέπουν το μέλλον και όχι το παρελθόν, όπως είπε) τους οποίους, σε αποστροφή του λόγου του, προσδιόρισε ως τράπεζες. Παράλληλά έσπευσε να διασκεδάσει τους φόβους για πέρασμα της τράπεζας σε μη κυπριακά χέρια, λέγοντας ότι τεχνοκρατικά η εθνικότητα των επενδυτών είναι αδιάφορη. Στο ίδιο πνεύμα η διοίκηση διαβεβαιώνει ότι η τράπεζα θα δρα με βάση την Κύπρο, ενώ δεν είναι τυχαίο η μετονομασία του ομίλου σε Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα.

Πέραν της αύξησης το πρόγραμμα κεφαλαιακής ενίσχυσης περιλαμβάνει την ανταλλαγή των υφιστάμενων αξιογράφων κεφαλαίου σε κύρια βασικά πρωτοβάθμια κεφάλαια (600 εκατ. ευρώ) και τη μείωση – διαχείριση της έκθεσης του χαρτοφυλακίου (400 εκατ. ευρώ). Το σύνολο των ενεργειών αυτών αποδίδει 2,35 δισ. ευρώ, ενώ το κεφαλαιακό έλλειμμα έχει υπολογιστεί σε 1,97 δις. ευρώ. Αυτό δίνει έναν αέρα 400 εκατ. ευρώ αν κάτι δεν πάει καλά, ιδίως στο κομμάτι της ανταλλαγής αξιόγραφων.
Τράπεζα Κύπρου
Τέλη Μαρτίου θα ξέρουμε αν το Σχέδιο Κεφαλαιακής Ενίσχυσης της Τράπεζας Κύπρου θα πιάσει τους στόχους. Το Σχέδιο περιλαμβάνει έκδοση δικαιωμάτων προτίμησης μέχρι 397 εκατ. ευρώ και εθελοντική ανταλλαγή των Μετατρέψιμων Αξιογράφων Ενισχυμένου Κεφαλαίου σε νέες συνήθεις μετοχές μέχρι 600 εκατ. ευρώ. Παράλληλα είναι σε εξέλιξη κινήσεις διαχείρισης σταθμισμένων στοιχείων ενεργητικού (πρακτικά απομόχλευση) και αύξησης των κερδών, που θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης. Η αύξηση της οργανικής κερδοφορίας κατά 11%, στα 805 εκατ. ευρώ, βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση. Προς όφελος της κεφαλαιακής ενίσχυσης θυσιάζονται και τα ασημικά, όπως έγινε με την ολοκλήρωση της πώλησης της Bank of Cyprus Australia, έναντι 105 εκατ. ευρώ. Η πώληση έχει θετική συνεισφορά της τάξης των 80 εκατ. ευρώ στο προσωρινό κεφαλαιακό απόθεμα (capital buffer). Το μείζον για την Τράπεζα Κύπρου είναι να καλυφθεί όσο το δυνατό μεγαλύτερο ποσό από την ανταλλαγή των ΜΑΕΚ. Ο προβληματισμός σε επενδυτές και αποταμιευτές είναι υπαρκτός και ενισχύθηκε μετ΄λα την κατρακύλα της μετοχής.

Η Τράπεζα Κύπρου διαθέτει Μετατρέψιμα Αξιόγραφα Ενισχυμένου Κεφαλαίου (ΜΑΕΚ) ύψους 887 εκατ. τα οποία συμπεριλαμβάνονται στον δείκτη βασικών ιδίων κεφαλαίων (Tier 1 ratio) και έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν πιθανές ενδεχόμενες ζημιές. Θεωρητικά η διοίκηση της τράπεζας μπορεί να αξιοποιήσει μονομερώς αυτά τα 887 εκατ. ευρώ.

Ελληνική Τράπεζα

Ο τρίτος μεγάλος παίκτης της αγοράς είναι σαφώς σε καλύτερη θέση, παρά τις ζημιές ύψους 100 εκατ. ευρώ. Η τράπεζα υπολόγισε την απομείωση των ελληνικών ομολόγων που κατέχει, συνολικού ύψους 110 εκατ. ευρώ, στο 70% (77 εκατ. ευρώ). Πίσω από τις ζημιές κρύβονται και μια σειρά από θετικά στοιχεία, όπως η αύξηση της κερδοφορίας, προ προβλέψεων, κατά 47%. Η Ελληνική Τράπεζα δεν υποχρεούται να καταθέσει πλάνο κεφαλαιακής ενίσχυσης, αλλά θα ακολουθήσει τη γενική τάση. Το 2012 θα επικεντρώσει τις προσπάθειές της στη διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου, στη διαφύλαξη και ενίσχυση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας, στη διασφάλιση υγιούς ρευστότητας και στην προσεκτική και ορθολογική ανάπτυξη, με μόνιμο στόχο την κερδοφορία.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα η «Καθημερινή» (Κύπρου) στις 4 Μαρτίου 2012