του ΓΙΑΝΝΗ ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ
Θέσε τη σωστή ερώτηση, για να λάβεις τη σωστή απάντηση. Αυτός είναι ο υπ’ αριθμόν ένας κανόνα κάθε αναλυτή. Αν δεν αξιολογήσεις καλά ένα πρόβλημα, από όλες τις πλευρές, χωρίς προκαταλήψεις κα ιδεοληψίες, δεν μπορείς να θέσεις το σωστό ερώτημα για να μπορέσεις να εξάγεις την κατάλληλη απάντηση.

Τις περισσότερες φορές ο δημόσιος διάλογος για μείζονα ζητήματα οδηγείται σε αδιέξοδο –ή σε παράλληλους μονολόγους- γιατί το κάθε μέρος (πολιτικοί, συντεχνίες, κοινωνικοί εταίροι) προσέρχεται στη συζήτηση έχοντας ως βάση το παρελθόν. Βρισκόμαστε σε κρίση και αυτό σημαίνει συνεπάγεται ότι έχουν αλλάξει οι συνθήκες. Υποχρεωτικά αναστοχαζόμαστε τα δεδομένα και ξαναγράφουμε την κοινωνική, πολιτική, οικονομική και εθνική αφήγηση του τόπου μας.
Γίνεται αυτό;

Όταν ο διάλογος για την ανάπτυξη και την καταπολέμηση της ανεργίας περιορίζεται σε στερεότυπα όπως ότι για την ανεργία φταίνε οι κοινοτικοί –και στο βάθος κρύβεται μια υποδόρια εχθρότητα απέναντι στους ελλαδίτες- ή σε αντιπαραθέσεις για τα καζίνο, τότε ούτε ανάπτυξη θα υπάρξει, ούτε η ανεργία θα μειωθεί.

Η Κύπρος έχει ένα μεγάλο καλό. Παρά την κρίση και την ύφεση η οικονομία της είναι λιγότερο προβληματική. Έχει όμως ένα μεγάλο ψυχολογικό πρόβλημα. Σε μια κοινωνία που έχει ζήσει συνθήκες πλήρους απασχόλησης, με την ανεργία να μην αποτελεί πρόβλημα και τα εισοδήματα να αυξάνονται, η ανασφάλεια της ανεργίας προκαλεί σοκ. Το σοκ φέρνει φόβο και ο φόβος οργή. Μου θυμίζει το σοκ της ελληνικής κοινωνίας όταν άνοιξαν τα σύνορα με την Αλβανία και γέμισαν πόλεις και χωριά από παράνομους μετανάστες. Σε ένα χωριό ο κοινοτάρχης είχε εκδώσει και εντολή απαγόρευσης κυκλοφορίας το βράδυ. Αστεία πράγματα. Τότε κανείς δεν τους ήθελε. Σήμερα φεύγουν μόνοι τους…

Όπως η ελληνική κοινωνία δεν είδε τότε ότι το πρόβλημα της ανεργίας δεν οφείλεται στους Αλβανούς, έτσι και η κυπριακή δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι η απασχόληση δεν θα αυξηθεί αν κλείσουν τα σύνορα. Ποιος θα δουλέψει σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, μπαρ, σπίτια, υπεραγορές και περίπτερα; Θα ήταν καλό οι νέοι της Κύπρου παράλληλα με τις σπουδές τους να εργάζονται, αλλά αυτό δεν είναι ο κανόνας.

Τα προβλήματα της κυπριακής οικονομίας είναι περισσότερο σύνθετα και αποτυπώνονται στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, για το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μας θέτει σε παρακολούθηση.

Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος δεν είναι ανταγωνιστική και εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει. Η κρίση, με τη μείωση της κατανάλωσης, αποκάλυψε προβλήματα που υπήρχαν.

Όσα χρήματα και να δαπανήσει το υπουργείο Εργασίας δεν θα αλλάξει τίποτα αν δεν υπάρξει παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας και στόχευση στα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου. Δεν χρειάζονται πολλές αναλύσεις για να ανακαλύψουμε αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Μιλάμε για τις υπηρεσίες, τον τουρισμό, τη βιομηχανία τροφίμων και βιομηχανικούς κλάδους προστιθέμενης αξίας, όπως η φαρμακοβιομηχανία και τα δομικά υλικά υψηλών αντοχών. Δεν πρόκειται για κρατικά μυστικά.

Ποιος μιλάει για τα παραπάνω;

Ποιος έθεσε το σωστό ερώτημα (τι φταίει;) και ποιος προσπάθησε να βρει την καλύτερη απάντηση ή να διατυπώσει κάποιες εναλλακτικές;

Η πηγή του προβλήματος είναι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, που μεταβιβάζει πόρους στο εξωτερικό.

Πρόκειται για ένα καθαρό πρόβλημα έλλειψης ανάπτυξης, που μεγενθύνεται από την αφαίρεση ρευστότητας που βιώνει η αγορά, συνέπεια των προβλημάτων του τραπεζικού τομέα.

Στην παρούσα συγκυρία κατηγορούνται οι τράπεζες, αλλά στην προκειμένη περίπτωση δεν έχουν όλο το βάρος της ευθύνης. Η οικονομία δεν προσαρμόστηκε, στα καλά χρόνια, στις νέες απαιτήσεις που έφερε η ένταξη της χώρας στην ΕΕ και την Ευρωζώνη. Δεν υπήρξε ένα εθνικό αναπτυξιακό πλάνο για να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη της ένταξης στην ΕΕ και να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις.

Ο χρόνος περνούσε άσκοπα, χαιρόμασταν με το πλεόνασμα και το χαμηλό χρέος και με την πρώτη δυσκολία όλα αυτά έγιναν καπνός.

Τώρα βρεθήκαμε να μιλάμε για ανάπτυξη χωρίς ο δημόσιος διάλογος να ακουμπά την ουσία των προβλημάτων.

Δεν την ακουμπά και δεν προσφέρει λύσεις.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» (Κύπρου) στις 19 Φεβρουαρίου 2012