Μέσα σε συνθήκες έντονης αβεβαιότητας και ανησυχίας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας οι μικρότεροι παίκτες της κυπριακής τραπεζικής αγοράς, ως επί το πλείστον θυγατρικές ξένων τραπεζών, κέρδισαν το τελευταίο διάσημα  σημαντικά μερίδια από τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα..

Η μεγάλη διαφορά παρατηρείται στις χορηγήσεις. Οι μικρότερες τράπεζες δεν ακολουθούν τη γενικότερη τάση μείωσης του δανεισμού που ακολουθούν οι μεγάλοι και παραδοσιακοί παίκτες της κυπριακής αγοράς, οι οποίοι με ελάχιστες εξαιρέσεις έχουν χάσει μερίδια στις χορηγήσεις παρά την αύξηση των πιστώσεων κατά 6,358 δις. ευρώ το διάστημα Δεκεμβρίου 2010 – Οκτωβρίου 2011. Το μερίδιο των μικρότερων παικτών στις χορηγήσεις αυξήθηκε στο 15,09% στα τέλη Οκτωβρίου, από 11,59% στα τέλη Δεκεμβρίου του 2010. Το ενεργητικό τους αυξήθηκε κατά 3,108 δισ. ευρώ. Εντυπωσιακές επιδόσεις έχει καταγράψει η Emporiki Bank, η οποία υπερδιπλασίασε το μερίδιο της, στο 2,64% από 1,01%. Το υπόλοιπο των χορηγήσεων της Emporiki Bank στα τέλη Οκτωβρίου ήταν 1,793 δις. ευρώ, από 619,497 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2010, δηλαδή αύξηση κατά 1,117 δις. ευρώ. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση, σε απόλυτους αριθμούς, με πρώτη σε αύξηση υπολοίπου χορηγήσεων να είναι η Τράπεζα Κύπρου (1,138 δις. ευρώ).

Σε απόλυτους αριθμούς οι περισσότερες τράπεζες παρουσιάζουν αύξηση στα υπόλοιπα των χορηγήσεων, αλλά υποχωρούν σε μερίδια. Δεν ακολουθούν, δηλαδή, το ρυθμό μεγέθυνσης. Άλλωστε το ήμισυ της πιστωτικής μεγέθυνσης προέρχεται από λιγότερες γνωστές τράπεζες.

Ειδικότερα, μερίδια έχασαν η Τράπεζα Κύπρου (23,67% από 24,27%), η Κεντρική Συνεργατική και τα Συνεργαζόμενα ΣΠΙ (18,92% από 20,35%), η Marfin Popular Bank (16,16% από 17%), η Ελληνική Τράπεζα (6,71% από 7,18%), η Alpha Bank (6,71% από 7,62%), η Eurobank (3,17% από 3,69%), η Εθνική Τράπεζα (1,89% από 2,04%) και η Τράπεζα Πειραιώς (1,22% από 1,25%). Εκτός από την Emporiki Bank κέρδη είχαν η USB (0,64% από 0,63%) και η Cdb (0,56% από 0,52%).

Οι καταθέσεις

Στο μέτωπο των καταθέσεων οι μικροί της αγοράς μέσα σε δέκα μήνες (Δεκέμβριος 2010 – Οκτώβριος 2011) κέρδισαν καταθέσεις ύψους 1,07 δισ. ευρώ, όταν σε όλο το σύστημα οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 269,279 εκατ. ευρώ. Στις καταθέσεις το υπόλοιπο του τραπεζικού συστήματος στα τέλη Οκτωβρίου ήταν 69,7 δις. ευρώ από 69,9 δις. ευρώ στα τέλη Δεκεμβρίου του 2010. Σε αυτούς τους δέκα μήνες που μεσολάβησαν το μερίδιο των «άλλων» τραπεζών στο σχετικό πίνακα της Κεντρικής Τράπεζας αυξήθηκε στο 11,38% τον Οκτώβριο του 2011 από 9,81% τον Δεκέμβριο του 2010.

Η Τράπεζα Κύπρου έμεινε στα ίδια επίπεδα (19,7 δις. ευρώ και μερίδιο 28,3%), ενώ η Marfin Popular Bank είχε απώλειες  948,3 εκατ. ευρώ (μερίδιο 17,48% από 18,77% ), η Ελληνική Τράπεζα άντλησε νέες καταθέσεις 311,476 εκατ. ευρώ (μερίδιο 9,26% από 8,78%), ενώ αυξήθηκαν και οι καταθέσεις στην Κεντρική Συνεργατική και τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα, τα οποία μέσα σε δέκα μήνες κέρδισαν 414,672 εκατ. ευρώ (μερίδιο 20,01% από 19,34%). Οι τράπεζες ελληνικής ιδιοκτησίας είχαν απώλειες (με εξαίρεση την Τράπεζα Πειραιώς που είχε μια αύξηση 140 εκατ. ευρώ) ενώ ελαφρά κέρδη σε καταθέσεις είχαν οι άλλες δύο μικρές κυπριακές τράπεζες, η Cdb (αύξησε το μερίδιο της στο 0,57% τον Οκτώβριο του 2011 από 0,47% τον Δεκέμβριο του 2010) και η λιβανέζικης ιδιοκτησίας USB (αύξησε το μερίδιο της σε 0,71% από 0,66%).

Μάχη αξιοπιστίας

Μένοντας στις συνολικές επιδόσεις του συστήματος, όπως αυτό καταγράφεται στα συγκεντρωτικά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, διαπιστώνουμε ότι η Κύπρος διατηρεί –επί του παρόντος-  την ελκυστικότητά του ως διεθνές επιχειρησιακό κέντρο, καθώς ένα σημαντικό τμήμα των καταθέσεων δεν φεύγει από τη χώρα, αλλά επαναποτοθετείται σε άλλες τράπεζες. Αυτό που πρέπει να χτυπήσει ως δυνατό καμπανάκι είναι ότι αυτές οι «άλλες τράπεζες» δεν είναι κυπριακής ιδιοκτησίας.
Οι ξένοι αξιοποιούν το ευνοϊκό φορολογικό σύστημα της Κύπρου, το πλαίσιο των συμφωνιών αποφυγής διπλής φορολογίας που έχει συνάψει η Κυπριακή Δημοκρατία και το γεγονός ότι η χώρα είναι ένα κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Τα πλεονέκτημα αυτά δεν αρκούν, από μόνα τους, για να διατηρηθεί η Κύπρος ως ένα διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο.

Το ευτύχημα για την Κύπρο είναι ότι ο μεγάλος αριθμός ξένων τραπεζών στην Κύπρο (έστω και αν πολλές στεγάζονται σε διαμερίσματα και δεν έχουν φυσικό κατάστημα) δρα ως ασπίδα. Οι ξένοι μένουν στην Κύπρο και πραγματοποιούν από το νησί τις επενδύσεις τους και τις συναλλαγές τους.

Δεν αποφεύγεται, όμως, τελείως η εκροή καταθέσεων, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας.

Μακροπρόθεσμα η μεγαλύτερη ζημιά για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα είναι ότι χάνει έδαφος στις χορηγήσεις. Το μέγεθος και η αξία μιας τράπεζας κρίνεται από την ποιότητα του ενεργητικού τους. Ειδικά το τελευταίο διάστημα οι κυπριακές τράπεζες έχουν περιορίσει σε σημαντικό βαθμό τις νέες χορηγήσεις. Αν δεν υπήρχαν οι μικρότερες ξένες τράπεζες το μέγεθος της απομόχλευσης, θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο. Το κακό για τους Κυπρίους είναι ότι η δανειοδότηση των μικρότερων ξένων τραπεζών ότι κατευθύνεται στους πελάτες τους. Το Δεκέμβριο του 2010 τα υπόλοιπα δανείων προς κατοίκους εκτός ευρωζώνης ήταν 9,285 δις. ευρώ και το Οκτώβριο είχαν φτάσει τα 12,817 δις. ευρώ, αύξηση 3,5 δις. ευρώ, ποσό κοντά στην αύξηση των χορηγήσεων των μικρότερων ξένων τραπεζών (ήταν 3,108 δις. ευρώ).

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή (Κύπρου) στις 4 Δεκεμβρίου 2011