Του Γιαννη Σεϊτανιδη / seitanidisi@kathimerini. com.cy

Πριν από έναν χρόνο το να είσαι τραπεζίτης σε ελληνική τράπεζα στην Κύπρο δεν ήταν και η καλύτερη δουλειά του κόσμου. Καταναλωτές και επιχειρήσεις αντιμετώπιζαν με καχυποψία κάθε τι που είχε σχέση με την Ελλάδα, καθώς η χώρα διολίσθαινε στην ύφεση και κάθε τρεις μήνες ζούσε το μαρτύριο της δόσης. Οχι, βεβαίως, πως και τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει… δραματικά προς το καλύτερο.

Σε μια μικρή οικονομία και αγορά, όπως η κυπριακή, ένας ψίθυρος μετατρέπεται εν μια νυκτί σε εκκωφαντικό θόρυβο παραμορφώνοντας την εικόνα. Η πίεση αυτή αποτυπώνεται στις καταθέσεις. Τον Νοέμβριο του 2011 το συνολικό μερίδιο των ελληνικών τραπεζών στην Κύπρο υποχώρησε σε 10,19% από 12,33% πριν από ένα χρόνο.

Σε αυτό το αρνητικό κλίμα το δεδομένο που λειτούργησε ως αλεξίπτωτο ασφαλείας ήταν το γεγονός ότι οι κυπριακές θυγατρικές της Εθνικής Τράπεζας, της Alpha Bank, της Eurobank, της Emporiki Bank και της Τράπεζας Πειραιώς είναι κατ’ ουσίαν κυπριακές τράπεζες, με Ελληνα ιδιοκτήτη. Το κυριότερο είναι ότι δεν έχουν έκθεση στον ελληνικό κίνδυνο: δεν κατέχουν ελληνικά ομόλογα και δεν έχουν χορηγήσει δάνεια σε ελληνικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επίσης δεν κατέχουν κυπριακά ομόλογα.

«Σήμερα ο Κύπριος δεν κάνει διαχωρισμό», παρατήρησε στην «Κ» υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος. Το επισταμένο… μασάζ χαλάρωσης στους πελάτες είχε ως αποτέλεσμα οι ελληνικές τράπεζες να διατηρήσουν την επιρροή τους στην κυπριακή αγορά. Και οι πέντε τράπεζες (η Εθνική Τράπεζα διατηρεί και υποκατάστημα της μητρικής) είχαν το Νοέμβριο συνολικό μερίδιο 15,8% στις χορηγήσεις, σε σύγκριση με 16% τον Νοέμβριο του 2010.

Η Emporiki Bank αντλώντας ρευστότητα από την Ελλάδα επιχείρησε εαρινή αντεπίθεση αυξάνοντας θεαματικά το δανειακό της χαρτοφυλάκιο στα 1,790 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2011, από 619,497 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2010.

Τραπεζίτες παραδέχονται ότι το 2011 μπορεί να ξεκίνησε με αρνητική ψυχολογία, αλλά η χρονιά κύλησε χωρίς μεγάλες ανατροπές, ενώ τα πρωτοβάθμια κεφάλαιά τους (Cor Tier 1) είναι πολύ πάνω από 9% (13,5% για την Εθνική, 14% για την Alpha Bank και 11,5% για την Τράπεζα Πειραιώς) αποτελώντας το συγκριτικό τους πλεονέκτημα, από τη στιγμή που ο τοπικός ανταγωνισμός καλείται να προχωρήσει σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.

Εσωτερικό μέτωπο

Η προσπάθεια σταθεροποίησης συναντά τις τελευταίες εβδομάδες ένα δεύτερο σοβαρό εμπόδιο, που δεν είναι άλλο από τη ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης στην κυπριακή αγορά. Το πρώτο PSI και πολύ περισσότερο το PSI+ κοκκίνισε τους ισολογισμούς και των τριών μεγάλων τραπεζών της Κύπρου και προκάλεσε στάση… δανείων, η οποία είναι έντονα εμφανής τις τελευταίες εβδομάδες.

Τράπεζα Κύπρου, Marfin Popular και Ελληνική Τράπεζα ελέγχουν σχεδόν το 50% της αγοράς χορηγήσεων και σήμερα δίνουν δάνεια με το σταγονόμετρο. Ο άλλος μεγάλος πυλώνας του εγχώριου συστήματος, οι συνεταιριστικές τράπεζες διοχέτευσαν τη ρευστότητά τους στην αγορά κυπριακών εντόκων γραμματίων, στηρίζοντας την κυβέρνηση σε μια στιγμή που κανείς δεν δάνειζε την Κυπριακή Δημοκρατία (αργότερα ήρθε το δάνειο από τη Ρωσία).

Το αποτέλεσμα είναι η αγορά να έχει περιέλθει σε κατάσταση πιστωτικής ασφυξίας. Επιχειρήσεις κλυδωνίζονται λόγω έλλειψης ρευστότητας, οι πληρωμές προμηθευτών καθυστερούν, οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα μειώνονται, η αγορά κατοικίας έχει παγώσει και η ανεργία αυξήθηκε σε πρωτοφανή, για την κυπριακή κοινωνία επίπεδα, στο 7,6%.

Η τελευταία υποβάθμιση από τους S&P -παρά την ψήφιση μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης και την επιβεβαίωση ύπαρξης κοιτασμάτων φυσικού αερίου- ήρθε απλά να επιβεβαιώσει τη ραγδαία επιδείνωση των προοπτικών της κυπριακής οικονομίας.

Η στρατηγική

Η διαχείριση των κινδύνων στο εσωτερικό μέτωπο είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που καλούνται να φέρουν σε πέρας, αυτούς τους δύσκολους καιρούς, οι ελληνικές τράπεζες στην Κύπρο. Η κάθε μια από αυτές έχει διαφορετική φιλοσοφία και θέση στην τοπική αγορά, αλλά πρωταρχικός και κοινός στόχος όλων είναι η ποιοτική βελτίωση των δανειακών χαρτοφυλακίων, η διατήρηση των καταθέσεων και ο περιορισμός των εξόδων. Πρόσφατα, για παράδειγμα, συμφωνήθηκε το πάγωμα των μισθών στον τραπεζικό τομέα.

Στο πλαίσιο αυτό, η Εθνική Τράπεζα υλοποιεί επιχειρησιακό σχέδιο ενίσχυσης της παρουσίας της στην τοπική αγορά, η Alpha Bank δίνει έμφαση στην άντληση νέων καταθέσεων, η Eurobank επικεντρώνεται στον επιχειρηματικό τομέα, η Emporiki Bank «πουλάει προς τα έξω» τη γαλλική ιδιοκτησία της, ενώ η Τράπεζα Πειραιώς έχει ως όπλο τον χαμηλό δείκτη δανείων προς καταθέσεις. Η σημαντικότερη εξέλιξη εντός του 2012 θα είναι η ολοκλήρωση της συγχώνευσης Alpha Bank και Eurobank, από την οποία θα δημιουργηθεί η τρίτη σε μέγεθος τράπεζα της Κύπρου. Το γεγονός μόνο απαρατήρητο δεν μπορεί να περάσει από μια αγορά όπως η κυπριακή, η οποία λόγω του μεγέθους της «αντιλαμβάνεται» αμέσως τις όποιες αλλαγές ισορροπιών, ακόμα και αν είναι μικρές και υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να είναι ανεπαίσθητες.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 29 Ιανουαρίου 2012