Παρά τη βούληση των κρατών για την ανάπτυξη και περαιτέρω προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της παγκόσμιας οικονομίας, οι υδρογονάνθρακες θα εξακολουθήσουν να αποτελούν την κινητήρια δύναμη. Το πετρέλαιο αποτελεί σημείο αναφοράς, αλλά το φυσικό αέριο αποτελεί το «νέο διαμάντι του στέμματος». Στις περισσότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες το μέγιστο της παραγωγής έχει ήδη επιτευχθεί (το 1970 στη Βενεζουέλα, το 1978 στο Ιράν και το 1990 στη Σαουδική Αραβία), ενώ οι επενδύσεις για την ανακάλυψη και εκμετάλλευση φυσικού αέριο αυξάνονται.

Οι εκτιμήσεις διεθνών ειδικών, που κατατέθηκαν στο 4^ο Διεθνές Συνέδριο της Marfin Popular Bank με θέμα «Εμπορεύματα, Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» είναι ότι το φυσικό αέριο θα αποκτήσει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο, γεγονός που θα επιφέρει αύξηση της τιμής του. Σήμερα η τιμολόγηση του κόστους εξαγωγής του φυσικού αερίου διαφέρει από χώρα σε χώρα, ενώ η τάση για το πετρέλαιο –όπου υπάρχει καρτέλ- είναι αυξητική.
Το πετρέλαιο
Η αύξηση δεν οφείλεται τόσο σε κάποια αύξηση του κόστους παραγωγής ή στην αύξηση της ζήτησης ή την μείωση της παραγωγής, αλλά στις αυξανόμενες δημοσιονομικές ανάγκες των βασικών πετρελαιοπαραγωγών χωρών και ειδικά της Σαουδικής Αραβίας.
Το περιβάλλον ανοδικών τιμών μπορεί να ευνοεί την Κυπριακή Δημοκρατία, ως εν δυνάμει χώρα παραγωγής φυσικού αερίου, αλλά οι υψηλές τιμές στην ενέργεια αποτελούν παγίδα για την πραγματική οικονομία. Η μέση του πετρελαίου ήταν 13 δολάρια το 2003 για να ξεπεράσει το 2010 τα 100 δολάρια.

Ο διευθυντής και επικεφαλής οικονομολόγος του Κέντρου για τις Παγκόσμιες Ενεργειακές Σπουδές (CGES), δρ. Λέο Ντρόλλας στάθηκε στις εξελίξεις στη Σαουδική Αραβία, η οποία έχει αυξήσει θεματικά τις δημόσιες δαπάνες της.

«Στην τιμολόγηση του πετρελαίου λειτουργούν με βάση τις δημοσιονομικές τους ανάγκες και όχι με βάση τη ζήτηση», παρατηρεί ο κ. Ντρόλλας.

Η τάση αυτή αυξάνει την τιμή του πετρελαίου. Το 2010 η Σαουδική Αραβία έπρεπε να πωλεί προς 74 δολάρια το βαρέλι για να καλύψει τον προϋπολογισμό της, ποσό που φέτος αυξήθηκε στα 90 δολάρια, σύμφωνα με τον κ. Ντρόλλας.

Τις τιμές του πετρελαίου ωθεί και η τιμολογιακή πολιτική της Fed, σπρώχνοντας κεφάλαια προς τις αγορές, ενώ υπάρχουν και ενδείξεις ανάκαμψης στην παγκόσμια οικονομία.

Τα θεμελιώδη στοιχεία, κατά τον κ. Ντρόλλας, δείχνουν ότι οι τιμές του πετρελαίου θα παραμείνουν υψηλές και θα γίνουν υψηλότερες αν υπάρξει κάποια εμπλοκή στο Ιράν

Νέα κοιτάσματα έχουν εντοπιστεί σε Δυτική Αφρική, Μεξικό, Γαλλική Γουινές (στον Ειρηνικό), το Ισράηλ και την Κύπρο (πιθανολογείται η ύπαρξη κοιτασμάτων κάτω από το φυσικό αέριο) και στα Νησιά Φώκλαντ.

Ο διευθυντής CGES χαρακτηρίζει δυσλειτουργική την αγορά πετρελαίου, καθώς πέραν από την ύπαρξη του καρτέλ, υπάρχει και ένα καρτέλ μέσα στο καρτέλ, το οποίο συγκροτούν οι χώρες με αποθέματα.
Το φυσικό αέριο
Η πολυπλοκότητα της κατάστασης με το πετρέλαιο αυξάνει τα πλεονεκτήματα του φυσικού αερίου.

Ο πρόεδρος του Arkin Group, Τζακ Ντεϊβάιν –πρώην στέλεχος της CIA- σημειώνει ότι η ανακάλυψη φυσικού αερίου θα σηματοδοτήσει εξελίξει στη Μέση Ανατολή, ενώ προέβλεψε ακόμη και διακανονισμό στις σχέσεις Ισραήλ – Λιβάνου, γεγονός που θα φέρει πιο κοντά το Ισραήλ με την Τουρκία.

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον, Μιχάλης Οικονομίδης ανέφερε ότι αν η Κύπρος χειριστεί σωστά την ύπαρξη φυσικού αερίου και πετρελαίου θα γνωρίσει μια μεγάλη περίοδο ανάπτυξης, αλλά εκτίμησε ότι η κυπριακή πολιτεία δεν ξέρει τι κάνει.

Ο κ. Ντεϊβάιν σημείωσε ότι μπορεί να υπάρξει ένταση με τη Τουρκία, αλλά όχι σύγκρουση.

«Η Τουρκία έχει στενούς δεσμούς με τη δυτική συμμαχία, ενώ η Ρωσία είναι ένας μεγάλος παίκτης της περιοχής. Η δράση θα είναι εδώ. Για την Κύπρο το φυσικό αέριο είναι ένα μεγάλο ζήτημα που μπορεί να αλλάξει την ιστορία και τις προοπτικές της χώρας», σημείωσε ο κ. Ντεϊβάιν.

Ο άξονας Ισραήλ – Κύπρος προβάλει όλο και πιο δυναμικά, με τον κ. Οικονομίδη να σημειώνει ότι η Κύπρος θα μπορούσε σε ένα χρόνο να εξάγει σε συμπιεσμένη μορφή το ισραηλινό φυσικό αέριο.

Αέριο θέλει η Ευρώπη
Tο κόστος εισαγωγής πετρελαίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχει εκτιναχθεί φέτος πλέον των 400 δισ. δολαρίων, την ώρα που οι τιμές του αργού παραμένουν σταθερά πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι και η ευρωπαϊκή οικονομία απειλείται με νέα ύφεση.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) οι υψηλές τιμές «επιβαρύνουν περαιτέρω τις προσπάθειες για ανάκαμψη της οικονομίας» και «αν διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα τους ερχόμενους μήνες, μπορούν κάλλιστα να καταπνίξουν κάθε πρόοδο». Στην έκθεση αυτού του μήνα για την αγορά πετρελαίου, η ΙΕΑ επισημαίνει ότι η προσφορά και η ζήτηση είναι τέτοιες που να «στηρίζουν τις υψηλές τιμές».

Η κατάσταση, όμως, δεν προβληματίζει μόνο την ΙΕΑ. Σύμφωνα με στοιχεία της ΒΡ, το 2011 θα είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία η μέση ετήσια τιμή του αργού θα ξεπερνά τα 100 δολάρια το βαρέλι. Σε πραγματικούς όρους, η τιμή αυτή είναι η υψηλότερη από το 1864. Η ισχυρή ζήτηση, ιδίως από τις αναδυόμενες οικονομίες, σε συνδυασμό με τα προβλήματα στην προσφορά λόγω των πολιτικών εξελίξεων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, είναι κάποιοι από τους παράγοντες που ωθούν ανοδικά τις τιμές. Επιπλέον λόγος, σύμφωνα με αναλυτή της Goldman Sachs, είναι «η απογοήτευση από την εκτός ΟΠΕΚ παραγωγή σε χώρες όπως η Βραζιλία», καθώς επίσης και το γεγονός ότι «οι αγορές πρώτων υλών δεν εξαρτώνται πλέον από την οικονομική ανάπτυξη των ΗΠΑ και της Ευρώπης, αλλά μάλλον από εκείνη αναδυόμενων αγορών όπως η Κίνα».

Σε ό,τι αφορά την Ε.Ε., ο «λογαριασμός» έχει εκτιναχθεί σε σχέση με τα 280 δισ. δολάρια που καταβλήθηκαν πέρυσι, φθάνοντας ήδη τα 402 δισ. δολάρια. Η ΙΕΑ προβλέπει ότι η Ε.Ε. θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ το 2015 για να γίνει η κορυφαία εισαγωγός πετρελαίου στον κόσμο, ενώ το 2020 τη θέση αυτή θα καταλάβει η Κίνα. Αυτό και γιατί οι εισαγωγές αργού των ΗΠΑ αρχίζουν ήδη να μειώνονται, χάρις στην αύξηση της εγχώριας προσφοράς πετρελαίου.
seitanid@gmail.com

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 4 Δεκεμβρίου 2011