Η παραίτηση του Ανδρέα Βγενόπουλου από τη θέση του μη εκτελεστικού Προέδρου, αλλά και μέλους του διοικητικού συμβουλίου της Marfin Popular Bank αιφνιδίασε τους μη γνώστες του παρασκηνίου στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα και έφερε στην επιφάνεια τις προκλήσεις του τομέα. Από την προηγούμενη ημέρα, όμως, διέρρεε από την τράπεζα πως ο Ανδρέας Βγενόπουλος ήταν κοντά στην έξοδο, μετά από τη θυελλώδη συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου την Πέμπτη, η οποία διήρκησε περισσότερο από το αναμενόμενο, με αποτέλεσμα να αναβληθεί προγραμματισμένη συνέντευξη τύπου.
Αρκετή συζήτηση προκάλεσε και η επιλογή του αντικαταστάτη του κ. Βγενόπουλου, του Κωνσταντίνου Μυλωνά, ο οποίος μέχρι πρότινος εκτελούσε καθήκοντα μη εκτελεστικού μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου της τράπεζας. Οι πολύχρονες στενές σχέσεις του κ. Μυλωνά με τα ιστορικά και ιδρυτικά στελέχη της Λαϊκής Τράπεζας και δη με τον Ευαγόρα Λανίτη έχουν οδηγήσει σε σειρά εικασιών από επιχειρηματικούς κύκλους. Ιδίως αν αναλογιστεί κανείς πως οι σχέσεις ΜIG και Βγενόπουλου από τη μία και της οικογένειας Λανίτη από την άλλη, ήταν αρκετά ψυχροί μετά την απόφαση της τράπεζας να μη χρηματοδοτήσει τη μαρίνα Λεμεσού, στην οποία εμπλέκεται η οικογένεια Λανίτη, ήταν φυσιολογικό να θεωρηθεί σημαντική ένδειξη για την επόμενη ημέρα στη Marfin η επιλογή Μυλωνά από το Διοικητικό Συμβούλιο. Σημειώνεται, πάντως, πως ο κ. Βγενόπουλος παραμένει ακόμα μεγαλομέτοχος της Marfin και δεν έχει αποξενωθεί τις μετοχές του.

Οι επόμενες κινήσεις
Από τις δηλώσεις Βγενόπουλου, είναι ξεκάθαρο πως τίθεται άμεσο ζήτημα για τις επόμενες κινήσεις της Marfin. Χαρακτηριστικά, ο κ. Βγενόπουλος σημείωσε πως, ενώ υπάρχει η κάθε διάθεση για συμμετοχή σε αύξηση κεφαλαίων από πλευράς του ίδιου, αλλά και των άλλων μεγάλων μετόχων της τράπεζας, η όποια αύξηση «θα πρέπει να είναι και η τελευταία», δηλαδή να λύνει πλήρως το πρόβλημα της κεφαλαιακής επάρκειας για να μη χρειαστεί στο μέλλον ανάλογη κίνηση.
Η δήλωση του κ. Βγενόπουλου πως το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει μπει «στον προβληματισμό εάν τελικά οι τράπεζες θα μείνουν ιδιωτικές ή θα κρατικοποιηθούν εν όλω ή εν μέρει και με τι όρους», καταδεικνύει πως μία διάσωση τραπεζικού οίκου από το κράτος, δεν αποτελεί πλέον απομακρυσμένο ενδεχόμενο.

Αξίζει να σημειωθεί πως, σε πολύ μεγάλο βαθμό, η όλη συζήτηση, τόσο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, όσο και μετά από αυτήν στα «πηγαδάκια», αφορούσε κατά κύριο λόγο συγκεκριμένες ρήτρες του νομοσχεδίου για τη διάσωση τραπεζών που κατέθεσε η κυβέρνηση στη Βουλή. Ανάμεσα σε στελέχη της Marfin, επικρατεί έντονος προβληματισμός για το τι μπορεί να σημαίνει η λεγόμενη «κρατικοποίηση», αφού το νομοσχέδιο κρίνεται ως δρακόντειο.
Ο κ. Βγενόπουλος σχολίασε επίσης πως, η άρση της διαδικασίας απομόχλευσης συνδέεται με την εξεύρεση κεφαλαίων και άρα με τον νόμο για την κρατική ενίσχυση στον τραπεζικό τομέα. Ο «Περί της Διαχείρισης Χρηματοοικονομικών Κρίσεων Νόμος του 2011» οδηγεί, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, σε «πλήρη κρατικοποίηση των τραπεζών», αν και τα πιο πολλά από τα «δρακόντεια» σημεία του νόμου κρίνονται ως «φυσιολογικά» και συμβατά, τόσο με την οικονομική θεωρία όσο και με τις βέλτιστες πρακτικές και τα μαθήματα που αποκομίστηκαν διεθνώς από τις πρόσφατες διασώσεις τραπεζών.
Είναι προφανές πως με τον ένα τρόπο ή τον άλλο οι επόμενες κινήσεις πρέπει να αναμένεται πως έχουν να κάνουν με κάποια διαδικασίας απομόχλευσης στην τράπεζα. Ερωτηθείς, ο κ. Βγενόπουλος δεν ξεκαθάρισε εάν η απομόχλευση θα εστιαστεί την αποξένωση στοιχείων ενεργητικού της τράπεζας και σε μείωση των δραστηριοτήτων ή εάν θα στραφεί και προς την ανάκληση δανείων και μείωση των χορηγήσεων. Απάντησε, χαρακτηριστικά, πως όποιες κι αν είναι οι κινήσεις, θα πρέπει να δίνουν μία ολοκληρωμένη λύση.
Θρυαλλίδα των εξελίξεων αποτέλεσε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 27ης Οκτωβρίου και η απόφαση για το «κούρεμα», κατά 50%, των ομολόγων που κατέχουν οι ιδιώτες και κατά βάση οι τράπεζες. Δύο ημέρες νωρίτερα, στις 25 Οκτωβρίου, το Υπουργικό Συμβούλιου της Κύπρου ενέκρινε τρία νομοσχέδια που αφορούν ζητήματα διαχείρισης της χρηματοοικονομικής κρίσης και στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Αμέσως εκφράστηκαν έντονες διαφωνίες από πλευράς των τραπεζών, και ιδίως από τη Marfin, με κεντρική ένσταση το γεγονός ότι ο νόμος είναι «τιμωρητικός» και «εκδικητικός» για τους μεγαλομετόχους των τραπεζών που αποτυγχάνουν.

Δεν εκβιάζουμε
Σε ερώτηση της «Κ» ότι αυτό μπορεί να ερμηνευτεί και ως εκβιασμός προς την κυβέρνηση και τη Βουλή, δηλαδή ή αλλάζετε τον νόμο ή αλλιώς οι μέτοχοι δεν θα τοποθετήσουν νέα κεφάλαια, απέρριψε τον χαρακτηρισμό εκβιασμό, αλλά είπε κάτι εξίσου ενδιαφέρον:

«Δεν τοποθετούμε το θέμα εκβιαστικά. Το τοποθετούμε λογικά. Αν η απόφαση είναι τέτοια που μπορεί να προσελκύει ιδιωτικές επενδύσεις θα το κάνουμε, αν όχι θα το σεβαστούμε». Ο επιχειρηματίας επέμεινε με έμφαση στο ξεκαθάρισμα του τοπίου και υπογράμμισε το ενδεχόμενο κρατικοποίησης, σε αντίθετη περίπτωση.

«Οι δύο μεγάλες κυπριακές τράπεζες, η Τράπεζα Κύπρου και η Marfin Popular Bank έχουν ισχυρούς μετόχους και όλες τις προϋποθέσεις ώστε, αν ξεκαθαρίσει το σκηνικό και αν το περιβάλλον είναι φιλικό, να συμμετάσχουν ιδιώτες επενδυτές στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Τότε δεν θα κρατικοποιηθούν», τόνισε. Ωστόσο, προσέθεσε ότι ενόψει της αβεβαιότητας που υπάρχει θα έλεγε κανείς ψέματα αν έλεγε ότι είναι 100% βέβαιος ότι δεν θα κρατικοποιηθούν.

Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση Βγενόπουλου να παραιτηθεί από τη MPB, ανοίγει τον χορό για εκτενείς εξελίξεις στο τραπεζικό τοπίο της Κύπρου. Αρκετοί αναλυτές κάνουν λόγο ακόμα και για συγχώνευση Τράπεζας Κύπρου και Marfin. Ωστόσο, αυτό το ενδεχόμενο πρέπει να θεωρείται εξαιρετικά απίθανο, αφού η αβεβαιότητα που υπάρχει στην αγορά, συμπεριλαμβανομένης και της κατάστασης των σταθμισμένων κεφαλαίων στη Marfin Laiki, καθιστούν μια τέτοια κίνηση πολύ «τολμηρή». Εξάλλου, ο εκτελεστικός σύμβουλος της Τράπεζας Κύπρου, Ανδρέας Ηλιάδης, εμμέσως πλην σαφώς άναψε κόκκινο φώς σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο σε δημόσιες δηλώσεις του την περασμένη Πέμπτη.

Η παραίτηση του κ. Βγενόπουλου εγείρει πολλά ερωτήματα για τη διαγραφόμενη πορεία της Marfin, τουλάχιστον μέχρι τον Ιούνιο, οπότε και λήγει η «προθεσμία» για να αποκτήσει η τράπεζα κεφαλαιακή επάρκεια μέσα από τις αγορές. Ωστόσο, με μία κρατική διάσωση να αποτελεί το «χείριστο σενάριο» για τη Marfin και τις άλλες τράπεζες, είναι ξεκάθαρο πως οι καταθέτες είναι πλήρως εξασφαλισμένοι. Όσο για την οικονομία, όμως, ελλοχεύουν αρκετοί κίνδυνοι από την απομόχλευση των τραπεζών, και στο βάθος διαφαίνεται νέα εποχή στασιμότητας στο ΑΕΠ και πιστωτικής στενότητας.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 6 Νοεμβρίου 2011