Σε συνθήκες πίεσης που ασκούν η κατάσταση στην Ελλάδα και το κακό κλίμα στην κυπριακή οικονομία, οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Κύπρου, που δίνουν το ρυθμό σε όλη την αγορά, ανακοινώνουν τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2011 την τελευταία εβδομάδα του Μαΐου. Τα επίπεδα κερδοφορίας της Τράπεζας Κύπρου, της Marfin Laiki και της Ελληνικής Τράπεζας. θα βαρύνουν σημαντικά τη νέα αξιολόγησή τους από τον οίκο Moody ’s, ο οποίος τις έθεσε  σε αρνητική προοπτική.

Η αρκετά μεγάλη έκθεση των τραπεζών σε χρεόγραφα που εκδίδονται από την Ελλάδα, τα σημαντικά δάνεια προς τον ελληνικό ιδιωτικό τομέα και οι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να προκύψουν σε περίπτωση πιθανής αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, αποτελούν για τον οίκο τις βασικότερες πηγές ανησυχίας.

Ένας από τους στόχους της νέας αξιολόγησης είναι να αποτυπώσει τις διαφορετικές εκθέσεις των τριών τραπεζών στα ελληνικά κυβερνητικά χρεόγραφα (GGBs) και τον ελληνικό ιδιωτικό δανεισμού και τις διαφορετικές δυνατότητες για την απορρόφηση ζημιών ή τον μετριασμό ενός πιθανού σοκ χρηματοδότησης. Ο Moody ‘s αναγνωρίζει ότι οι τράπεζες διατηρούν σταθερά επίπεδα κεφαλαιοποίησης και η αξιολόγηση θα εξετάσει την ικανότητα απορρόφησης κραδασμών, για κάθε περίπτωση χωριστά, στο πλαίσιο ενός στρες τεστ. Η Moody ‘s θα αξιολογήσει επίσης την προθυμία και την ικανότητα της κυβέρνηση της Κύπρου να στηρίξει τον τραπεζικό τομέα.

Σφιχτά χαρτοφυλάκια

Τα στοιχεία για την πορεία των καταθέσεων και των χορηγήσεων στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα το πρώτο τρίμηνο του 2011 αντανακλούν τις δυσκολίες της συγκυρίας. Η μείωση της καταθετικής βάσης των κυπριακών νοικοκυριών είναι ένα νέο στοιχείο.

Η πρώτη και μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας εξακολουθεί να πηγάζει στην Ελλάδα.

Και οι τρεις τράπεζες –Τράπεζα Κύπρου, Marfin Laiki Bank και Ελληνική Τράπεζα- έχουν σημαντικό μέρος των δραστηριοτήτων τους στην ελληνική αγορά, αλλά τους τελευταίους μήνες έχουν προχωρήσει σε χειρουργικές παρεμβάσεις στα χαρτοφυλάκια τους, καθιστώντας τα πιο «σφιχτά», ενώ έχουν ήδη εγγράψει υψηλές προβλέψεις στους ισολογισμούς τους.

Παράλληλα έχουν προχωρήσει σε κινήσεις ενίσχυσης των κεφαλαίων τους, όπως η έκδοση Μετατρέψιμων Αξιογράφων Ενισχυμένου Κεφαλαίου και ήδη πληρούν τις αυστηρότερες απαιτήσεις κεφαλαίου που θα εφαρμοστούν σταδιακά στο πλαίσιο των οδηγιών της Βασιλείας III.

Η έκθεση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα υπολογίστηκε από τον Standard & Poors σε 30 δις. ευρω, από τα οποία τα 5,8 δις. ευρώ είναι ελληνικά κρατικά ομόλογα, 600 εκατ. ευρώ ομόλογα ελληνικών τραπεζών και 24 δισ. ευρώ δάνεια.

Τα «καμπανάκια»

Ο χαμηλός ρυθμός πιστωτικής επέκτασης αποτελεί ένδειξη της επιφυλακτικότητας που διακρίνει το τραπεζικό σύστημα. Το πρώτο τρίμηνο του 2011 το υπόλοιπο των χορηγήσεων ανήλθε σε 63,1 δις. ευρώ, από 62,3 δισ. ευρώ που ήταν στα τέλη Φεβρουαρίου και 58,4 δις. ευρώ στο τέλος του το 2010, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 4,7 δις. ευρώ (7,4%).

Καμπανάκι αποτελεί η μείωση των καταθέσεων. Στο τρίμηνο του 2011 τα υπόλοιπα στους καταθετικούς λογαριασμούς ήταν 68,691 δισ. ευρώ, από 69,938 δις. ευρώ στο τέλος του 2010, 1,247 δις. ευρώ λιγότερα (κάμψη 1,8%). Από τις ανακατατάξεις στις καταθέσεις οριακά κέρδη είχαν οι Συνεργατικές και η Ελληνική Τράπεζα.

Το 2010 ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης των συνολικών καταθέσεων του εγχώριου ιδιωτικού τομέα έφθασε στο 6,3% το Δεκέμβριο του 2010 από 2,4% τον αντίστοιχο μήνα του 2009. Σύμφωνα με την Έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης των καταθέσεων από εγχώρια νοικοκυριά οι

οποίες αποτελούν το μεγαλύτερο μερίδιο των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα  παρουσίασε σχετικά ελαφρά επιβράδυνση στο τέλος του 2010 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2009. Μικρή επιβράδυνση κατέγραψαν οι καταθέσεις προθεσμίας, οι οποίες παρουσίασαν άνοδο 6% το Δεκέμβριο του 2010 σε σύγκριση με αύξηση 7,4% το Δεκέμβριο του 2009.

Επιπλέον, αρνητική μεταβολή, αν και μικρότερη σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, συνέχισε να καταγράφει ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης των καταθέσεων υπό προειδοποίηση. Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις στην εν λόγω κατηγορία παρουσίασαν μείωση 3% το 2010 σε σύγκριση με μείωση 6,7% το 2009.

«Τα πιο πάνω υποδηλούν ότι η τάση της μετατόπισης από βραχυπρόθεσμες σε μακροπρόθεσμες καταθέσεις προθεσμίας μέχρι δύο έτη συνεχίστηκε από το προηγούμενο έτος και πιθανόν να οφείλεται στη γενικότερη αβεβαιότητα που επικράτησε στην οικονομία για εναλλακτικές επενδύσεις και, επομένως, ζήτηση για εξασφάλιση αποδόσεων από καταθέσεις προθεσμίας», υπογραμμίζεται στην έκθεση, εκτίμηση που δικαιώνεται καθώς αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη νέα προσπάθεια των τραπεζικών ιδρυμάτων να κλείσουν νέες καταθέσεις σε προθεσμιακούς λογαριασμούς. Το κυπριακό νοικοκυριό δεν δείχνει να ακολουθεί καθώς το σύνολο των καταθέσεων από κατοίκους Κύπρου μειώθηκε στο τέλος Μαρτίου στα 43,7 δισ. ευρώ έναντι 45,4 δισ. που ήταν το Δεκέμβριο του 2010, δηλαδή «χάθηκαν» 1,7 δισ. ευρώ.

Αυτοσυγκράτηση

Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα δεδομένα η αίσθηση που κυριαρχεί στην αγορά είναι ότι η τραπεζικός τομέας κινήθηκε στους ρυθμούς του τέταρτου τριμήνου του 2010, αλλά δεν θα υπάρξουν περαιτέρω δυσάρεστες εκπλήξεις, καθώς οι δραστηριότητες σε τρίτες χώρες (και ειδικότερα από τη Ρωσία) είναι ικανές να στηρίξουν τα αποτελέσματα.

Στις 15 Ιουνίου η Ελληνική Τράπεζα εγκαινιάζει και επίσημα το πρώτο της υποκατάστημα στη Μόσχα (και μάλιστα σε ιδιόκτητο κτήριο), ενώ η Τράπεζα Κύπρου ανακοίνωσε στις αρχές της περασμένης εβδομάδας  ότι, στα πλαίσια του μνημονίου συνεργασίας με την China Development Bank Corporation, έλαβε δάνειο ύψους 300 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα αξιοποιηθούν για την από κοινού χρηματοδότηση επενδύσεων ιδιαίτερα στους τομείς της ναυτιλίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των αναπτυξιακών έργων «που θα ενδυναμώσουν έμπρακτα την οικονομική συνεργασία μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Κίνας», τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυπριακές τράπεζες δεν έχουν αναπτύξει τις χρηματοδοτήσεις προς την ναυτιλία, παρά το γεγονός ότι η χώρα αποτελεί και ναυτιλιακό κέντρο.

Υπενθυμίζεται ότι η Marfin Popular Bank Public εξαγόρασε το υπόλοιπο 49.96% της ρωσικής θυγατρικής της, OJSC RPB-Holding, μητρικής εταιρείας της OOO Rossiysky Promyishlenny Bank («Rosprombank») και της OOO RPB-Leasing. Η ολοκλήρωση της συναλλαγής αναμένεται να πραγματοποιηθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2011.

Η Ελλάδα

Η Geniki Bank, η ελληνική θυγατρική του γαλλικού κολοσσού της Societe Generale, ανακοίνωσε αποτελέσματα για το πρώτο τρίμηνο του 2011 που αντικατοπτρίζουν το γενικότερο κακό κλίμα στην αγορά. Οι ζημιές διπλασιάστηκαν, ενώ οι προβλέψεις στο πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς ανήλθαν στα 98,2 εκατ. ευρώ έναντι 48,3 εκατ. ευρώ στο πρώτο τρίμηνο του 2010.
Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου θα ανακοινώσουν αποτελέσματα η Eurobank EFG, η ATE Bank (25 Μαΐου), η Εθνική Τράπεζα (26 Μαΐου) και η Τράπεζα Πειραιώς (27 Μαΐου).

Οι μεγάλες ελληνικές εμπορικές τράπεζες αναμένεται να κινηθούν στα χνάρια του τέταρτου τριμήνου του 2010, παρουσιάζοντας αδύναμα αποτελέσματα. Ισχυρή πίεση αναμένεται να προκαλέσουν τα χαμηλά έσοδα, η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και το αυξημένο κόστος χρήματος. Αντίθετα, θετική θα είναι η επίδραση της μείωσης των δαπανών, με τις τράπεζες να εντείνουν τις προσπάθειες ελέγχου του κόστους, αλλά και των δραστηριοτήτων στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου η οικονομική κατάσταση είτε σταθεροποιείται είτε βελτιώνεται.

Σημειώνεται ότι το 2010 ήταν η χειρότερη χρονιά για τις ελληνικές τράπεζες, από την απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος. Σε ενοποιημένο επίπεδο κλάδος παρουσίαζε ζημίες, μετά από φόρους, ύψους 1,35 δισ. ευρώ, ενώ τα αποτελέσματα από τις δραστηριότητες στην Ελλάδα ήταν ζημίες ύψους 2,4 δισ. ευρώ.

Σε επίπεδο ομίλου, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παρουσίαζε μείωση λειτουργικών εσόδων κατά 7,5%, ενώ τα λειτουργικά έξοδα μειώθηκαν κατά 2,1%. Τα καθαρά έσοδα διαμορφώθηκαν στα 6,08 δισ. ευρώ (-14,1%), τα οποία, ωστόσο, εξανεμίστηκαν από τις προβλέψεις ύψους 6,9 δισ. ευρώ (+18,8%) για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Στο τέλος του 2010, τα δάνεια σε καθυστέρηση για το σύνολο της αγοράς διαμορφώθηκαν στο 10,4% από 7,7% το 2009. Οι καθυστερήσεις στα στεγαστικά δάνεια ανήλθαν στο 10% (από 7,4% το 2009) στα καταναλωτικά στο 20,5% (από 13,4%) και στα επιχειρηματικά στο 8,7% (από 6,7%). Ο δείκτης κάλυψης των καθυστερήσεων από συσσωρευμένες προβλέψεις διαμορφώθηκε στο 44,7% από 41,5% το 2009.

seitanidisi@kathimerini.com.cy