Ο σεισμός στην Ιαπωνία και οι επακόλουθες σοβαρές επιπτώσεις στην τρίτη οικονομική δύναμη του πλανήτη βάζει ένα προσωρινό φρένο στην αυξητική πορεία που ακολουθούν τους τελευταίους μήνες τα ευρωπαϊκά επιτόκια. Στην Κύπρο, όμως, ξεκίνησε ένας νέος κύκλος αύξησης των επιτοκίων, καθιστώντας ακόμη πιο ακριβή την πρόσβαση νοικοκυριών και επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση από το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Το διατραπεζικό επιτόκιο euribor έχει αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο έτος, βάζοντας «φωτιά» στο κόστος του χρήματος, ένα βάρος που δεν μπορούν να σηκώσουν άλλο οι κυπριακές τράπεζες.
Η Marfin Λαϊκή ακολουθώντας τις εξελίξεις ανακοίνωσε ήδη αύξηση του βασικού της επιτοκίου κατά 0,5% (από 5% σε 5,5%) επικαλούμενη την αξιολόγηση των οικονομικών συνθηκών και ειδικότερα της χρηματοπιστωτικής αγοράς και το euribor. Υπενθυμίζεται ότι το διατραπεζικό επιτόκιο euribor αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό μιας σειράς χρηματοπιστωτικών προϊόντων κυμαινόμενου επιτοκίου και διαμορφώνεται υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Ομοσπονδίας με βάση στοιχεία που παρέχουν 42 τράπεζες.

Το euribor 1 μηνός – το επιτόκιο αναφοράς που συναντάμε στα περισσότερα δανειακά προϊόντα της κυπριακής αγοράς, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου – είχε μέση τιμή 0,437% τον Ιανουάριο του 2010, 0,618% το Σεπτέμβριο, 0,793% τον Ιανουάριο του 2011 και 0,894% το Φεβρουάριο. Μέσα σε 13 μήνες (Ιανουάριος 2010 – Φεβρουάριος 2011) η ψαλίδα στη μέση τιμή άνοιξε κατά 0,457%. Σε αυτό το ποσοστό κινείται και η αύξηση που ανακοίνωσε η Marfin Λαϊκή. Τον Φεβρουάριο είχε χτυπήσει οροφή με 0,926% (στις 9 Φεβρουαρίου), στη συνέχεια έπεσε ελαφρά για να ανέβει εκ νέου στις 9 Μαρτίου στο 0,902%, ενώ με το σεισμό της περασμένης Παρασκευής υποχωρεί καθημερινά (0,887% την Παρασκευή). Παρά την κάμψη των τελευταίων ημερών τα διατραπεζικά επιτόκια κινούνται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Σε ότι αφορά το euribor 3μήνου από μέσα επίπεδα 0,68% τον Ιανουάριο του 2010 έφτασε στα μέσα Μαρτίου το 1,17%, από 1,034 στα τέλη Οκτωβρίου και μέσο όρο 0,881% τον Σεπτέμβριο. Το euribor 6 μηνών (το συναντάμε σε στεγαστικά) έφτασε την Πέμπτη, 17 Μαρτίου στο 1,477% από μέσο όρο 0,977% τον περασμένο Ιανουάριο διαφορά ακριβώς 0,5%. Στις 9 Μαρτίου είχε αγγίξει το 1,5% φτάνοντας στο 1,494%.

Το διεθνές περιβάλλον
Η αύξηση των διατραπεζικών επιτοκίων, που πυροδοτήθηκε από την άνοδο του πληθωρισμού στην ευρωζώνη σε υψηλότερο επίπεδο από το αναμενόμενο, άνοιξε τη συζήτηση για το κατά πόσο είναι διατηρήσιμο το επίπεδο του 1% στο βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι αγορές πάντως, όπως δείχνει η άνοδος του euribor 6μήνου, δείχνουν να προεξοφλούν μια αύξηση του επιτοκίου της ΕΚΤ, εξέλιξη που συμπαρασύρει σε αυξήσεις τα επιτόκια και των εμπορικών τραπεζών.

Ωστόσο, μία δήλωση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας, Κριστιάν Νουαγιέ, αλλάζει την ατζέντα. Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα Handelsblatt ότι θα ληφθούν υπόψη όλες οι νέες πληροφορίες, ερωτηθείς αν η κατάσταση στην Ιαπωνία θα επηρεάσει την απόφαση της ΕΚΤ για τα επιτόκια.
Άλλο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, ο Αυστριακός Έβαλντ Νοβότνι, αποσαφήνισε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα παραμένει σε «ισχυρή επιφυλακή», δηλαδή παραμένει στο τραπέζι η αύξηση των επιτοκίων. Το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα καλείται να λύσει μια νέα δύσκολη εξίσωση. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η αύξηση του πληθωρισμού αντιμετωπίζεται με αύξηση των επιτοκίων, δηλαδή το χρήμα γίνεται ακριβότερο, με αποτέλεσμα να πέσει η κατανάλωση και στη συνέχεια οι τιμές, ως αντίδραση της αγοράς στη μείωση της ζήτησης. Στην παρούσα φάση η αύξηση του πληθωρισμού στην Ευρώπη συνυπάρχει με την ένταση στη βόρεια Αφρική και τις αραβικές χώρες (που αυξάνει τις τιμές του πετρελαίου), την αύξηση των τιμών των τροφίμων και την κρίση στην Ιαπωνία που ασκεί καθοδικές πιέσεις στα επιτόκιαΤο πρακτορείο Reuters σε ανταπόκρισή του αναφέρει ότι μετά τα γεγονότα στην Ιαπωνία οι αγορές χρήματος μειώνουν τα στοιχήματά τους όσον αφορά το μέγεθος της αύξησης των επιτοκίων της ΕΚΤ το 2011 και δείχνουν λιγότερο βέβαιες για μία αύξηση των επιτοκίων της τον Απρίλιο.
Στις ΗΠΑ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα διατήρησε το βασικό επιτόκιο στο εύρος 0% έως 0,25%, χωρίς να κάνει καμία αναφορά στις εξελίξεις στην Ιαπωνία.

Οι επιπτώσεις
Το μόνο βέβαιο για τον Κύπριο καταναλωτή είναι ότι θα δει τα επιτόκια των τραπεζών να αυξάνονται (όπως είχαμε προβλέψει στα τέλη Οκτωβρίου) από τη στιγμή που το euribor δεν αποκλιμακώνεται δραματικά αλλά παραμένει κατά 0,5% ακριβότερο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα.

Η άνοδος του euribor οδηγεί σχεδόν νομοτελειακά σε ακριβότερη τιμολόγηση όλων των νέων δανείων, αλλά και σε αυξήσεις στα επιτόκια των υφιστάμενων δανείων που είναι συνδεδεμένα με το euribor. Πρόκειται για τον κύριο όγκο των στεγαστικών δανείων, αλλά και για μεγάλο αριθμό επιχειρηματικών δανείων που αναφέρονται στο βασικό επιτόκιο.
Παράλληλα η άνοδος των κυπριακών επιτοκίων αποτελεί συνάρτηση και της αύξησης του κόστους χρήματος για την άντληση καταθέσεων (στην αγορά υπάρχουν προσφορές με ιδιαίτερα υψηλά επιτόκια στις προθεσμιακές καταθέσεις) αλλά και της αύξησης των επισφαλειών που εγγράφουν οι τράπεζες. Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, το πρόβλημα έρχεται κυρίως από την Ελλάδα.

Το υπόλοιπο των τραπεζικών δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά είχε φτάσει στα τέλη Ιανουαρίου τα 60,160 δισ. ευρώ. Ο επιχειρηματικός τομέας είχε υπόλοιπο 25,7 δισ. ευρώ, ενώ τα καταναλωτικά δάνεια ήταν ύψους 3,4 δισ. ευρώ, τα οικιστικά 14,4 δισ. ευρώ και τα λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 7,861 δισ. ευρώ.

seitanidisi@kathimerini.com.cy